(πηγή φωτ. : https://www.theparliamentmagazine.eu/news/article/promoting-cultural-heritage-could-boost-eu-economy)

Είμαστε υπερήφανοι για την πολιτιστική μας κληρονομιά;
Θέλουμε να την προστατεύσουμε;
Τι εννοούμε όμως λέγοντας πολιτιστική  κληρονομιά;

Σύμφωνα με την UNESCO  πολιτιστική κληρονομιά είναιη  « κληρονομιά φυσικών έργων και άυλων χαρακτηριστικών γνωρισμάτων μίας ομάδας ή κοινωνίας, που κληρονομούνται από τις προηγούμενες γενιές, διατηρούνται στο παρόν και απονέμονται στις μελλοντικές γενιές προς όφελός του».[1]

Με άλλα λόγια, πολιτιστική μας κληρονομιά θεωρούνται υλικά και άυλα ίχνη της δραστηριότητας μιας ομάδας/κοινωνίας στο πέρασμα του χρόνου και περιλαμβάνει κτίσματα, έργα τέχνης –κινητά και ακίνητα, ιστορικούς και αρχαιολογικούς τόπους, προφορική παράδοση, ήθη και έθιμα αλλά και  φυσικά τοπία-με και χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση.

Κατανοητό λοιπόν ότι μέρος της κληρονομιάς αυτής είναι οι εκκλησίες και γενικότερα οι λατρευτικοί χώροι, οι οποίοι μάλιστα λόγω της φύσης τους-να αφορούν δηλαδή διαφορετικά δόγματα και θρησκείες-  είναι ευπρόσβλητοι.

Η UNESCO έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την προστασία των χώρων λατρείας. Σε σχετικό εγχειρίδιο (Securingheritageofreligiousinterest, UNESCO 2012, Paris[2]) αναφέρονται προτάσεις και τρόποι προστασίας και αποτελεσματικής φύλαξης τέτοιων χώρων.

Σύμφωνα με το εγχειρίδιο αυτό, παρουσιάζονται κάποια από τα γενικά μέτρα που προτείνονται, ώστε η φύλαξη να γίνεται πιο αποτελεσματική, με τα κυριότερα να είναι τα εξής:

• Η απλή περιμετρική προστασία:  είναι πιο ασφαλής λόγω της λειτουργικότητάς της στο χώρο και της προσβασιμότητας
• Ενημέρωση του κοινού για τα πολιτιστικά αγαθά, τη σημασία και την αξία τους
• Η ανθρώπινη παρουσία φύλαξης είναι αναντικατάστατη
• Ανοιχτοί προβολείς σε μνημεία ανοιχτού χώρου
• Ηλεκτρονική παρακολούθηση σε πόρτες και παράθυρα
• Συναγερμός στην είσοδο
• Βιντεοπαρακολούθηση (ως συμπληρωματικό στοιχείο ασφάλειας)
• Και φυσικά απαιτείται σύστημα πυρανίχνευσης και πυροπροστασίας.

Στις 18 Ιουλίου 2020 εκδηλώθηκε πυρκαγιά στον καθεδρικό ναό του 15^ου αι. στη Νάντη. Στις 15 Απριλίου του 2019, ξέσπασε πυρκαγιά στη Παναγία των Παρισίων εξαιτίας της οποίας κατέρρευσε σημαντικό μέρος της στέγης του ναού και το γοτθικό βέλος, ενώ σοβαρές ζημιές υπέστη και στο εσωτερικό του ναού με αποτέλεσμα αρκετά κειμήλια να καταστραφούν.[3]Στις 14 Ιουλίου 2020, κατόπιν της απόφασης του τουρκικού ΣτΕ να λειτουργήσει ως τζαμί η Αγία Σοφία, άγνωστοι πέταξαν πέτρες στην είσοδο του μοναδικού τεμένους που σώζεται στην πόλη των Τρικάλων.

Και για να θυμηθούμε τα καθ’ημάς: στις 10 Φεβρουαρίου 2020 κάηκε ο Ι.Ν. Υπεραγίας Θεοτόκου στα Χαυδάτα.

Από τότε  δεν έχει γίνει ενημέρωση σχετικά με τα αίτια της πυρκαγιάς στο ναό των Χαυδάτων, τουλάχιστον δεν έχει γίνει γνωστό αν ενημερώθηκαν κάποιοι φορείς,αλλά κυρίως δεν βρίσκουμε δημοσιοποιημένα στοιχεία σχετικά με το αν καταστράφηκαν πολύτιμα κειμήλια και ποια ήταν η προστασία του ναού.

Λαμβάνοντας υπόψη το δεδομένο ότι η πολιτιστική κληρονομιά ενός τόπου αφορά όλους τους κατοίκους του κι όχι μια ομάδα μόνο, κι ότι σκοπός των φορέων προστασίας της είναι η προστασία, ανάδειξη και συντήρηση των πολιτιστικών αγαθών για την παράδοσή τους στις μελλοντικές γενιές τίθενται τα ερωτήματα:

1. Τι καταστράφηκε;
2. Γιατί καταστράφηκε;
3. Ποιοι οι μηχανισμοί προστασίας υπήρχαν;

Και τέλος,

• Έγινε αυτό παράδειγμα και αφορμή για ευαισθητοποίηση του κοινού αλλά και για ανάπτυξη ενός σχεδίου προστασίας των πολιτιστικών χώρων του νησιού μας;

Για πολλούς λόγους  λοιπόν κρίνεται ως  αναγκαία η καταγραφή των πολιτιστικών αγαθών της Παλλικής (για να ξεκινήσουμε από το σπίτι μας) υλικών και άυλων, η τεκμηρίωσή τους, η καταγραφή της κατάστασης διατήρησής τους και η πρόταση για την προστασία τους αλλά και της ανάδειξής τους κι όλα αυτά με σύγχρονες μουσειολογικές, αρχιτεκτονικές, ιστορικές και αρχαιολογικές μεθόδους.

Γιατί η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι υπόθεση όλων μας , σύμφωνα με τη χάρτα των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στέλλα Οδ.Λιάτου
Ιστορικός – Αρχαιολόγος
Μουσειολόγος

[1]https://whc.unesco.org/en/conventiontext/

[2]http://openarchive.icomos.org/2113/1/securing_religious_heritage.pdf

[3]https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AC_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%AF%CF%89%CE%BD