ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI
Άννα Βίγκα
Η ετήσια παραγωγή ενδυμάτων σε όλο τον κόσμο ανέρχεται σήμερα στα 100 δισεκατομμύρια προϊόντα. Ωστόσο η βιομηχανία της μόδας αντιπροσωπεύει μόνο το 60% της δραστηριότητας του τομέα.
Τα υφάσματα για το σπίτι όπως τα σεντόνια, πετσέτες, κουβέρτες, χαλιά, κουρτίνες κλπ, αποτελούν το 25%, ενώ τα τεχνικά υφάσματα, αερόσακοι, σχοινιά, πανιά ιστιοπλοΐας, δίχτυα αλιείας, φίλτρα, ασφαλτικά υφάσματα, αντιστοιχούν στο 15%. Στην Ευρώπη αυτός ο τομέας φτάνει έως και το 40%.
Τα τελευταία 15 χρόνια η παγκόσμια παραγωγή και η αγορά ενδυμάτων έχει διπλασιαστεί. Αγοράζουμε όλο και περισσότερα ρούχα, αλλά τα χρησιμοποιούμε λιγότερο, αφού όταν τα «πετάμε», τα έχουμε χρησιμοποιήσει κατά 36% λιγότερο από ότι στο παρελθόν.
Σύμφωνα με το The Conversation και τον Enric Carrera i Gallissà, από το Ινστιτούτο Έρευνας Κλωστοϋφαντουργίας και Βιομηχανικής Συνεργασίας της Τεράσα και το Πολυτεχνείο της Καταλονίας, φοράμε μόνο το 40% των ρούχων που έχουμε στις ντουλάπες μας, οι οποίες όλο και γεμίζουν. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη «γρήγορη μόδα» ή αλλιώς fast fashion. Πρόκειται για ένα μοντέλο που βασίζεται στην ανανέωση των συλλογών στις βιτρίνες κάθε τρεις εβδομάδες, δημιουργώντας μια ψευδή αίσθηση παρωχημένου, πράγμα που ενισχύει μια μη βιώσιμη υπερκατανάλωση.
Αυτή η στρατηγική συμβάλλει επίσης στην υποτίμηση της πραγματικής αξίας των υφασμάτων και των ανθρώπων που εμπλέκονται στη μεγάλη αλυσίδα παραγωγής του τομέα. Οι χαμηλές τιμές και οι πολιτικές εκπτώσεων ενισχύουν το πρόβλημα.
Περισσότερα απόβλητα
Μία από τις συνέπειες είναι η αύξηση της παραγωγής αποβλήτων. Υπολογίζεται ότι στην Ισπανία απορρίπτονται 900.000 τόνοι υφασμάτων κάθε χρόνο σε χωματερές. Η συλλογή μεταχειρισμένων ρούχων από διάφορες ΜΚΟ μέσω των ειδικών κάδων ανακύκλωσης ρούχων δεν ξεπερνά το 10% του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων.
Ωστόσο, σημαντικές αλλαγές θα αναδείξουν το ζήτημα της διαχείρισης των υφασμάτινων αποβλήτων.
Η Αφρική έχει, ήδη, προειδοποιήσει ότι δεν θα δέχεται πλέον εισαγωγές μεταχειρισμένων ρούχων από την Ευρώπη.
Η Γαλλία έχει, ήδη, απαγορεύσει την καύση των πλεονασματικών ρούχων από τις συλλογές μεγάλων εμπορικών σημάτων, και αυτό αναμένεται να ισχύσει σύντομα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Στην Ελλάδα, όπως και στα υπόλοιπα κράτη μέλη που ακολουθούν τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τη διαχείριση αποβλήτων, το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων προβλέπει την αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων, σε συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς στόχους.
Από την 1η Ιανουαρίου 2025, η χώρα μας θα έπρεπε να εφαρμόσει την υποχρεωτική χωριστή συλλογή των κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων, ώστε να περιοριστεί η απόρριψη ενδυμάτων στις χωματερές. Επίσης, από την 1η Ιανουαρίου 2030, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεν επιτρέπεται η απόρριψη σε χωματερές κανενός κλωστοϋφαντουργικού απόβλητου που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί.
Αυτό σημαίνει ότι οι τεράστιες ποσότητες κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων που προηγουμένως εξάγονταν, καίγονταν ή κατέληγαν σε χωματερές, τώρα δεν θα μπορεί να ακολουθήσει αυτή την πορεία. Τι θα κάνουμε με αυτή την πλημμύρα υφασμάτινων αποβλήτων;
Τεχνολογικές προκλήσεις και ανακύκλωση
Το μοντέλο του fast fashion βασίζεται στην ανανέωση των συλλογών στις βιτρίνες κάθε τρεις εβδομάδες, δημιουργώντας μια ψευδή αίσθηση παρωχημένου που ενισχύει την υπερκατανάλωση.
Σημαντικές είναι οι τεχνολογικές προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στον τομέα της μηχανικής ανακύκλωσης των υφασμάτων, όπως η απομάκρυνση φερμουάρ, κουμπιών κ.λπ. πριν από την ανακύκλωση, καθώς και η ταξινόμηση των ινών σε εργοστάσια διαλογής, που εξακολουθεί να μην έχει επιλυθεί πλήρως.
Πολύς λόγος γίνεται και για χημική ανακύκλωση (διαχωρισμός ινών μέσω διάλυσης), αλλά μέχρι στιγμής τα έργα αυτά περιορίζονται σε μικρές πιλοτικές μονάδες, χωρίς σαφή εικόνα για το κόστος και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Υπάρχει ανάγκη για περισσότερη έρευνα, τόσο στις τεχνικές ανακύκλωσης όσο και στα τελικά προϊόντα που μπορούν να παραχθούν από αυτά τα υλικά, πάντα στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.
Τελικά, ποιοι είναι οι πρακτικοί περιορισμοί της μηχανικής και χημικής ανακύκλωσης; Τι θα κάνουμε όταν θα πρέπει να ανακυκλώσουμε ένα ύφασμα που έχει ήδη ανακυκλωθεί μία φορά; Πόσες φορές μπορεί να ανακυκλωθεί η πολυεστερική ίνα ενός υφάσματος;
Αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν την ανάγκη για καλύτερες υποδομές ανακύκλωσης και προγράμματα επαναχρησιμοποίησης ενώ ανοίγουν και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στον τομέα της κυκλικής οικονομίας και της βιώσιμης μόδας.
Ωστόσο, υπάρχουν βιώσιμες επιλογές που επιτρέπουν στα ρούχα που δεν φοράμε πλέον να αποκτήσουν μια δεύτερη ζωή:
- Δωρεά: Φιλανθρωπικές οργανώσεις, τράπεζες ρούχων και κέντρα ανακύκλωσης υφασμάτων μπορούν να επωφεληθούν από ρούχα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση.
- Πώληση: Πλατφόρμες ή φυσικά καταστήματα second-hand προσφέρουν τη δυνατότητα μεταπώλησης ρούχων.
- Ανακύκλωση & Upcycling: Τα παλιά ρούχα μπορούν να μετατραπούν σε νέα κομμάτια μέσω ραπτικής ή να επαναχρησιμοποιηθούν για την καθαριότητα.
- Ανταλλαγές & δανεισμός: Η ανταλλαγή ρούχων μεταξύ φίλων ή σε online κοινότητες είναι μια εξαιρετική πρακτική για ανανέωση της γκαρνταρόμπα χωρίς κόστος.
- Συνειδητή κατανάλωση: Η υιοθέτηση πρακτικών όπως η μέθοδος «ένα μέσα, ένα έξω» βοηθά στη μείωση των περιττών αγορών.
