Εικόνα άρθρου. Λεπτομέρεια γλυπτού «Για ένα μικρό πολύχρωμο κοράλλι» 2022, της Μαρίας Κορομπίλι  φοιτήτρια ΑΣΚΤ. Χαρτί με τεχνική Οριγκάμι

Αρχικά να πούμε ότι για τεχνικούς λόγους άλλαξαν οι μέρες και οι ώρες επισκέψεων. Θα είμαι εκεί κάθε Τετάρτη και Σάββατο από 8.30 έως 10.30 μμ.

Όποιος έρθει, θα  δει να περπατάω ανάμεσα στα έργα, σχεδόν τους μιλάω, τα αγγίζω, γιατί όλα έχουν κάτι να μας πουν και εμείς με τη σειρά μας έχουμε κάτι να τους απαντήσουμε. Οι οκτώ φοιτητές της ΑΣΚΤ της Αθήνας  και των Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΠΔΜ στη Φλώρινα (εποπτεία καθηγητών Άγγελου Αντωνόπουλου και Γιάννη Ζιώγα), επισκέφτηκαν το νησί μας και δείχνουν με τα έργα τους, γλυπτά και ζωγραφική, μεταφορές, αλληγορίες και προβληματισμούς, για την καταστροφή που κάναμε και συνεχίζουμε να κάνουμε στο περιβάλλον. Τα  κείμενα που συνοδεύουν τα έργα τους,  ελληνικά και αγγλικά, δείχνουν σεβασμό στο φιλότεχνο επισκέπτη και τον διευκολύνουν στην ερμηνεία.

Οι καλλιτέχνες, έτσι κι αλλιώς, είναι καινοτόμες μειονότητες μέσα στον τεχνοκρατικό μας κόσμο. Οι καλλιτέχνες φοιτητές, με διπλή ιδιότητα, άγνωστοι ακόμα και όχι  «φίρμες», είναι διπλές μειονότητες πρωτοπορίας. Η Κοινωνική Ψυχολογία που μελετάει τις αλλαγές των ανθρώπων, μας λέει ότι οι διπλές μειονότητες έχουν πολύ μεγάλη δύναμη επιρροής, για την αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών των πληθυσμών¹. 

Πλησιάζω λοιπόν τα έργα και συνομιλώ μαζί τους με τριπλή  ιδιότητα κι εγώ, σαν κοινωνική ψυχολόγος, σαν οδοντίατρος που πονάει για το πάσχον σώμα και τη φύση, αλλά και σαν «καλλιτέχνης της Κυριακής». Έτσιμας αποκαλεί η Αγγλίδα ακαδημαϊκός και ψυχαναλύτρια Marion Milner (1900-1998)², όλους εμάς τους εγγενείς και μη σπουδαγμένους καλλιτέχνες, που βιοποριζόμαστε από άλλα επαγγέλματα και όχι από την Τέχνη, την οποία όμως λατρεύουμε και υπηρετούμε!

Ας δούμε όμως τα οκτώ (8) έργα των φοιτητών.

1.Μαρία  Κορομπίλη (ΑΣΚΤ)

Εικόνα 1.  «Για ένα μικρό πολύχρωμο κοράλλι» 2022, ολόκληρο το γλυπτό. Κοραλλιογενείς ύφαλοι που εξαφανίζονται από τη μόλυνση

Έργο, εξαιρετικής αισθητικής και με πανδαισία χρωμάτων. Αναφέρεται, όπως μας λέει το συνοδευτικό κείμενο, στους κοραλλιογενείς υφάλους που νεκρώνονται  από την αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών, την αύξηση του επιπέδου της θάλασσας που τους καταβυθίζει, την οξίνιση των ωκεανών, την υπεραλίευση και τη μόλυνση. Με αποτέλεσμα να νεκρώνονται και να λευκαίνουν, χάνοντας τους ζωντανούς οργανισμούς από ασπόνδυλους πολύποδες που τους δημιούργησαν,  παράγοντας ανθρακικό ασβέστιο. Η φοιτήτρια δημιούργησε με οριγκάμι κοράλλια,  την έντεχνη  εικόνα του κοραλλιογενή υφάλου. Εκφράζει τον προβληματισμό της που σταδιακά οι ύφαλοι θα χάσουν το χρώμα τους νεκρωμένοι, διότι χάνονται τα φύκια που ζουν ανάμεσά τους και τους χρωματίζουν, προκαλώντας την αθέατη επιδημία λεύκανσης των ωκεανών.

Στη συνομιλία μου με το έργο, αναρωτιέμαι! Τι κι αν οι άνθρωποι πιστεύουμε στη θρησκευτική δημιουργία του κόσμου! Τι κι αν κάποιοι άλλοι πιστεύουν στη δαρβινική θεωρία εξέλιξης των ειδών! Τι κι αν ο Χριστός  σταυρώθηκε για τον άνθρωπο, τι κι αν ο Δαρβίνος ασχολήθηκε με τις ατόλες– τούς κοραλλιογενείς υφάλους- ταξιδεύοντας στους μακρινούς ωκεανούς  με το σκάφος Beagle,  συλλαμβάνοντας τις θεωρίες του! Το θέμα είναι ότι ο άνθρωπος με την απληστία, την υπερεκμετάλλευση και την υπερκατανάλωση, κατατρώει τη φύση και εν τέλει τον ίδιο του τον εαυτό.

2.Σταύρος Πανέρας (ΑΣΚΤ)

Εικόνα 2. «Μετα-Οργανικό» 2022. Χυτός πολυεστέρας

Το ίδιο μας λέει ο φοιτητής  Σ. Πανέρας με το γλυπτό του από θραύσματα δέντρου κατασκευασμένα από πολυεστέρα, εξαιρετικής αισθητικής και σύλληψης. Αναρωτιέται τι θα μείνει στη συλλογική μας μνήμη, μετά από τις αλλαγές κάθε σταθεράς που γνωρίζαμε. Μετά από τις καταστροφές που κάναμε στο οικοσύστημα και που κανένας θεός ή ιδεολογία ή αξία δεν μπόρεσε να σταματήσει.

Στη συνομιλία μου με το έργο του, επισημαίνω δυο λέξεις, θραύσματα και συλλογική μνήμη, δύο έννοιες αντίθετες. Η συλλογική μνήμη³ συνθέτει γνώση, μέσα από διατήρηση και διάδοση βιωμένων εμπειριών, όπως συμβαίνει πχ στα παραμύθια⁴. Αντίθετα, τα θραύσματα απαιτούν διάλυση και μετατροπή της  Ύλης όπως γίνεται πχ στο Μεταβολισμό της Τροφής⁵, που αρχίζει με την σύνθλιψη από τα δόντια,  ή  στην Κοινωνιογνωστική  Σύγκρουση⁶ που οδηγεί σε κοινωνικές αλλαγές και δημιουργία νέων κοινωνικών «ψηφιδωτών».  Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε σ΄αυτό το καίριο σημείο.

3.Τζίνα Τσιτσέρη (ΠΔΜ-Φλώρινα)

Εικόνα 3. «Ανθρώπινο δίχτυ, 2022. Γλυπτική μεταφορά του σπασμένου σώματος και πιασμένου στα δίχτυα. Φτιαγμένο με γυψόγαζα.

Τους ίδιους προβληματισμούς καταθέτει και η φοιτήτρια Τζίνα Τσιτσέρη με το σπασμένο και χλωμό, όπως νεκρό, σώμα, που επιστρέφει επάνω του η μόλυνση της θάλασσας και η βλάβη που προκαλούμε στη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα.

Στη συνομιλία μου με το έργο, καταθέτω τη θλίψη μου, γιατί δεν θα μπορούσε να σωθεί πλέον σήμερα η Αφαία Δίκτυννα της αρχαιοελληνικής μυθολογίας. Έπεσε στη θάλασσα κυνηγημένη από τον Μίνωα στην Κρήτη και την έσωσαν τα δίχτυα των ψαράδων, βγάζοντάς την στην Αίγινα, όπου υπάρχει ακόμα και σήμερα ο ναός της.

Σαν «καλλιτέχνης της Κυριακής», δείχνω την πιο πάνω εικόνα του  ψευδο-κοσμήματος που έφτιαξα για την Αφαία-Δίκτυννα  το 2012, σχέδιο & χυτό μέταλλο, στη  θεματική «Η Γυναίκα στο χώρο και στο χρόνο».

4.Κων/νος Ζαρογιάννης (ΠΔΜ-Φλώρινα)

Εικόνες 3&4

Εικόνες 4 & 5. «Ροές  Ι ΙΙ  ΙΙΙ» 2022. Ακρυλικά σε απροετοίμαστο κάμποτο,  σχήμα  κεκλιμένο.

Στο πιο πάνω έργο ο φοιτητής ζωγραφίζοντας σε τρία επίπεδα με κλίση,  περιγράφει τις ροές του νερού και την κίνηση που ισοδυναμεί με τη ζωή. Το στοιχείο που διατηρεί κάθε μορφή Ζωής και τώρα με την κλιματική κρίση, μετατρέπεται σε κρίση νερού. Οι ροές του νερού, μας λέει, είτε τις βλέπουμε είτε μένουμε αδιάφοροι σ΄αυτές, συμβάλλουν σε κάθε μεταβολή και κίνηση.

Στη συνομιλία μου με το έργο, βλέπω ένα τρίγωνο πρίσμα ζωγραφισμένο, με κλίση ως προς το οριζόντιο και κάθετο επίπεδο. Συνειδητά ή ασυνείδητα ο Κων. Ζαρογιάννης με το σχήμα του, απεικονίζει την ιδιότητα του νερού να λειτουργεί σαν πρίσμα, που μπορεί να μεταβάλλει την πορεία της ακτίνας του φωτός, με τη διάθλαση.

«Η τέχνη προηγείται, όπου και να με πήγαν οι θεωρίες μου, ένας ποιητής είχε ήδη φτάσει εκεί»,  μας λέει ο Σίγκμουντ Φρόϋντ, ο μεγάλος ψυχαναλυτής του 20^ου αιώνα.

Στις πιο κάτω εικόνες, βλέπουμε την ανάλυση και τη διάθλαση του φωτός, μέσα από πρίσμα και με τη διέλευση μέσα από το νερό.  Επιπλέον, το σμάλτο των δοντιών μας, η αδαμαντίνη, αποτελείται από μυριάδες κρυστάλλους-πρίσματα (υδροξυαπατίτη) που χαρίζουν σκληρότητα, αλλά  και  τη μοναδική λαμπρή όψη στα υγιή δόντια. Πού με οδήγησε ένα εικαστικό πρίσμα (οδοντίατρος για πολλά χρόνια, δεν μπόρεσα να αποφύγω τους συνειρμούς)!

Διάθλαση και ανάλυση φωτός σε πρίσμα και νερό

  

Πρίσματα κρυστάλλων της αδαμαντίνης⁷ των δοντιών {υδροξυαπατίτης Ca ₁₀ (PO₄)₆ (OH) ₂}.

5.Χρήστος Τριανταφύλλου (ΠΔΜ Φλώρινα)

Εικόνες 6 & 7. «Fresh air» 2022. Ακρυλικό σε καμβά 150 Χ 88.5 cm.  «High voltage paradise» 2022. Ακρυλικό σε καμβά 160 X 90 cm. Τεχνική πλακάτου (πόστερ) με παστέλ.

Η ιδέα πυροδοτήθηκε από την εξόρυξη του λιγνίτη στα ορυχεία Πτολεμαΐδας και Αχλάδας (αριστερά) και ο εφοδιασμός της ΔΕΗ εκεί, για την παραγωγή ρεύματος (δεξιά).

Στη συνομιλία μου με το έργο, δεν χρειάζεται να πω πολλά, έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια άπειρα κείμενα στα ΜΜΕ, για την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από τα ορυκτά καύσιμα.  Για  την απαραίτητη  στροφή στις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), που συνιστά η Πράσινη Μετάβαση στη Βιώσιμη Ανάπτυξη.  Ένας πόλεμος όμως σε ευρωπαϊκό έδαφος, όπως στη γειτονική μας Ουκρανία, ήταν αρκετό να μας ξαναγυρίσει στην εξόρυξη του λιγνίτη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ζωές των ανθρώπων και τη μόλυνση του πλανήτη μας.

6. Δώρα Σιαφλά

Εικόνα 8. «Εφήμερο» 2022. Εγκατάσταση. Διαφάνειες, ακρυλικό. Διαστάσεις μεταβλητές

Με τις παράλληλα τοποθετημένες διαφάνειες, αναπαριστάνεται η συνεχής  μόλυνση της ατμόσφαιρα από εκπομπές αερίων  της ανθρώπινης δραστηριότητας. Προσομοιάζουν με γυαλί του θερμοκηπίου που αυξάνει τη θερμοκρασία, ενώ ευκρίνεια-αδιαφάνεια εναλλάσσονται.

Στη συνομιλία μου με το έργο, έχω να πω ότι με συναρπάζει η διαφάνεια  κάθε μορφής, όπως με απωθεί κάθε αδιαφανής ενέργεια.  Η εικόνα παραπέμπει σε Ιατρική Αξονική Τομογραφία, της ατμόσφαιρας όμως, αυτή τη φορά.

Η σύλληψη του έργου είναι εξαιρετική, τόσο για την εννοιολογία που αναδύεται,, όσο και για την αισθητική  που αναπαριστά τα σύννεφα,  με όλες τις αποχρώσεις του λευκού και του γκρίζου, όπως και των μορφών που σχηματίζονται μέσα τους.

Μπορεί η φοιτήτρια να μας καλεί να σκεφτούμε τις εκπομπές  βλαπτικών αερίων, δεν παύει όμως να δείχνει και έναν συννεφιασμένο ουρανό, με όλες τις μορφές που εγκλωβίζει, σε συνεχή μεταβλητότητα. Αποτέλεσε πρώτη έμπνευση για μένα (γιατί υπάρχουν και για τα υπόλοιπα έργα ), εκφρασμένη με το στίχο του  τραγουδιού,  που θα ακούσουμε στο τέλος (…..στον άλλο κόσμο που θα πας κοίτα μη γίνεις σύννεφο…)

7. Δήμητρα Κωνσταντινίδη (ΑΣΚΤ)

Εικόνα 9. Βαρομετρικά Συστήματα, 2022. Ύφασμα, Κλωστή, Σκοινί. Μεταβλητές διαστάσεις.

Αναπαράσταση χαμηλών βαρομετρικών με τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα που έχουμε πια συνηθίσει να ακούμε και να βλέπουμε στα μετεωρολογικά δελτία της χώρας μας. Οι δισδιάστατες διαστάσεις  των κυκλώνων με πανί, στηρίζονται με σχοινιά στις τρισδιάστατες διαστάσεις του πάρκου. Τα χαρούμενα χρώματα της εικόνας των κυκλώνων, αντί να προκαλούν ευεξία, μετατρέπονται σε τρόμο με την αναγγελία πλημμυρικών φαινομένων και καταστροφών, επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τόπο μας.

Στη συνομιλία μου με το έργο, μετά τον προβληματισμό, οι χειροποίητες βελονιές στα πανιά των κυκλώνων, μετατρέπουν  την εγκατάσταση στη φαντασία μου, σε  τεράστιο εκτυπωμένο μαντήλι που αγκαλιάζει το σώμα.

Αντίδοτο στον τρόμο της καταστροφής, σαν πέπλο της Εργάνης Αθηνάς ή σαν υφαντό στον αργαλειό της Πηνελόπης στην Οδύσσεια. Οι γυναίκες έχουμε παράδοση στην ύφανση, όπως  έχουμε όλοι χρέος στην μετουσίωση του «κακού» σε αιώνιο καλό.

Στη συνομιλία μας, προσθέτω τη δική μου «Πηνελόπη στον αργαλειό», σε ψευδο-κόσμημα χυτό.

 2012

8. Ευδοκία Σαγρή (ΑΣΚΤ)

«Κιβωτός,» 2022. Mεταλλικές ράβδοι, διαφάνεια. 3m Χ 1.1 m Χ 0.7 m

Η αλληγορία της κιβωτού που δημιούργησε η φοιτήτρια, μας καλεί να αναλογιστούμε την καταστροφή που έχουμε κάνει στο περιβάλλον. Μας καλεί να σκεφτούμε, τι είναι αυτό που θέλουμε να διατηρήσουμε σαν νοητό σπόρο ή να εξαφανίσουμε κάτι βλαπτικό, στη νέα πραγματικότητα που αναδύεται. Σαν αντίστροφη αρχαιολογία να στείλουμε ένα μήνυμα στο μέλλον.

Σ΄αυτό το Διαδραστικό έργο, μας ζητάει να ρίξουμε ένα μικρό αντικείμενο ή ένα κομμάτι χαρτί στην σχισμή του πλαστικού που υπάρχει στο πάνω μέρος της κιβωτού. Να γράψουμε τι είναι αυτό που έχει για μας τη μεγαλύτερη αξία ή απαξία, ώστε αντίστοιχα να διατηρηθεί ή να χαθεί και στη συνέχεια να το ρίξουμε μέσα στη «συμβολική κάλπη».

Στο τέλος της έκθεσης, θα συλλεχθούν όλα τα αντικείμενα και οι γραπτές μας εντολές, για να αναδυθεί η κοινωνική αναπαράσταση του τόπου μας «τι θεωρούμε πιο σημαντικό να διατηρηθεί» ή να εξαφανιστεί αν βλάπτει την πραγματικότητά μας.

Στη συνομιλία μου με το έργο, αντί για οτιδήποτε άλλο, καλώ όσους διαβάζουν αυτές τις γραμμές, να έρθουν στην έκθεση των φοιτητών και να γεμίσουν την κιβωτό με τις επιθυμίες τους.

Στην Παιδική Χαρά του Αργοστολίου, πλατεία Βαλλιάνου,  κάθε Τετάρτη και Σάββατο 8.30-10.30 μμ επαναλαμβάνω.

Ελάτε να «χαϊδέψουμε» τα έργα. Η αφή αυξάνει την επιρροή των μηνυμάτων, μαζί με τις υπόλοιπες αισθήσεις,  όραση, ακοή,  γεύση και οσμή, όπως μας διδάσκει το Eventmarketing⁸… και στον Πολιτισμό αυτό είναι πολύ καλό!

————————————

«Σε πότισα ροδόσταμο» Μίκης Θεοδωράκης, Νίκος Γκάτσος. Πρώτη έμπνευση από το έργο της Δώρας Σιαφλά «Εφήμερο», γιατί κοιτάζω τον ουρανό και βλέπω το έργο της!

—————————————-

Αναφορές στο κείμενο

1.      Παπαστάμου, Σ. Γαρδικιώτης, Α, Προδρομίτης, Γ. (2020).  Πλειοψηφική και Μειονοτική Επιρροή. Αθήνα, εκδ. Πεδίο

2.      Milner, M. (2017). Όταν δεν μπορείς να ζωγραφίσεις. Αθήνα, εκδ. Πεδίο

3.      Μαντόγλου, Αν. (2005). Μνήμες. Ατομικές-Συλλογικές-Ιστορικές. Αθήνα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα

4.      Λουκάτος, Δ. (1987). Παραμύθια του λαού μας. Αθήνα, εκδ. Ερμής

5.      Δημόπουλος, Κ. & Αντωνοπούλου, Σ. (2020).   Βασική Βιοχημεία. Αθήνα, εκδ. Νέον

6.      Ξανθόπουλος, Π & Μαντόγλου, Αν. (2020) Μεταμορφώσεις της επιστημονικής και της πρακτικής σκέψης. Αθήνα, εκδ. Παπαζήση

7.      Αποστολόπουλος, Α. (1996). Προληπτική Οδοντιατρική. Αθήνα, εκδ. Συμμετρία

8.      Sigrun Erber (2009). Eventmarketing. Αθήνα, εκδ. Προπομπός

Τριπλή έκθεση «Κλιματική Κρίση».
Επιμέλεια  Νίνα Φραγκοπούλου,         
Δρ Θαλάσσιας Βιολογίας

Συντονισμός Μάγκυ Παπαδάτου,
Γεωπόνος MSc