Δευτέρα(26/9/22), ο πλανήτης Δίας  τίθεται  σε  Αντίθεση ως πρός τον Ηλιο, και παράλληλα  βρίσκεται στην  πλησιέστερη προσέγγιση πρός τη Γη εδώ και 59 χρόνια! Τί λέει η NASA, (με πρόσθετες πρακτικές οδηγίες παρατηρήσεως από το ΚΙΕ-ΕΥΔΟΞΟΣ)

Κείμενο :  Lane Figueroa,  ΝASA (Jet Propulsion Laboratory)

Eλληνική διασκευή – επιμέλεια:   Ν. Σολωμός KIE – Αστεροσκοπείο «Εύδοξος», Κεφαλληνία.

Καθ’  όλη τη νύχτα της Δευτέρας, 26ης Σεπτεμβρίου 2022,  οι ουρανόφιλοι μπορούν να αναμένουν μιά κατάσταση εξαιρετικών συνθηκών θεάσεως του Διός.  Οι ευνοικές συνθήκες θα προκύψουν επειδή  ο γιγαντιαίος πλανήτης εισέρχεται στην λεγόμενη  «Αντίθεση».  Ευρισκόμενοι στην επιφάνεια της Γής αντιλαμβανόμαστε την «Αντίθεση», ως την κατάσταση εκείνη κατα την οποία  ένα αστρονομικό αντικείμενο (ουράνιο αντικείμενο) ανατέλλει από ανατολικά καθώς  ο  Ήλιος δύει στη δύση, δηλαδή το αντικείμενο και ο Ήλιος κείνται επί μιάς ευθείας διερχόμενης από το κέντρο της Γής  αλλά  βρίσκονται εκατέρωθεν αυτής, δηλ. στις αντίθετες πλευρές της Γής.  Η αμοιβαία αυτή τοποθέτηση των τριών αυτών σωμάτων από τα οποία το ένα φωτοβολεί ενδογενώς (ήλιος) επιτρέπει την παρατήρηση του Διός ολόκληρη την νύχτα, επειδή λόγω της θέσης του φωτίζεται συνεχώς από το ηλιακό φώς. Η Αντίθεση του Δία συμβαίνει κάθε 13 μήνες, κάνοντας τον πλανήτη να φαίνεται μεγαλύτερος και φωτεινότερος από οποιαδήποτε άλλη εποχή του έτους.  Αλλά δεν συμβαίνει μόνο αυτό ειδικά εφέτος:  Ο Δίας πραγματοποιεί επιπροσθέτως την πλησιέστερη προσέγγισή του στη Γη από το 1963 – σχεδόν έξι δεκαετίες πριν!  Το γεγονός αυτό  συμβαίνει επειδή η Γη και ο Δίας δεν περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο σε τέλειους κύκλους (αλλά διαγράφουν ελλείψεις) – κάτι που σημαίνει ότι οι πλανήτες  προσπερνούν ο ένας τον άλλον   έχοντας, κατα κανόνα,  διαφορετικές αμοιβαίες αποστάσεις κατά τη διάρκεια ενός έτους. Η πλησιέστερη προσέγγιση του Δία στη Γη σπάνια συμπίπτει με την Αντίθεση, πράγμα που σημαίνει ότι οι φετινές συνθήκες παρατηρήσεως θα είναι ιδιαζόντως εξαιρετικές. Στην πλησιέστερη προσέγγισή του πρός εμάς, ο Δίας θα απέχει περίπου 367 εκατομμύρια μίλια από τη Γη, περίπου την ίδια απόσταση στην οποία ήταν το 1963 !.

Ο Δίας είναι τεράστιος αεριώδης πλανήτης, και στο πιο απομακρυσμένο σημείο της τροχιάς του απέχει περίπου 600 εκατομμύρια αγγλοσαξωνικά μίλια από τη Γη.

Δείτε την  ακόλουθη Φωτογραφία [ΦΩΤ-1] του Δία με την «ερυθρά κηλίδα» του.  Η εν λόγω φωτογραφία του Δία, ελήφθη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble στις 27 Ιουνίου 2019 και παρουσιάζει τη Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα, η οποία ξέρουμε πως είναι μιά καταιγίδα (κυκλώνας) στο μέγεθος της Γης.  Μαίνεται εδώ και εκατοντάδες χρόνια, αφού επί τουλάχιστον 150 χρόνια την βλέπουμε με τα τηλεσκόπια. [Συντελεστές: NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center) και M.H. Wong (Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Μπέρκλεϋ)]

«Με καλά κυάλια, οι ζώνες  του Δία (τουλάχιστον η μεγάλη κεντρική ζώνη) αλλά και τρεις ή τέσσερις από τους δορυφόρους του αυτούς που είχε ανακαλύψει ο ίδιος ο Γαλιλαίος (σελήνες του Διός) με το πρώτο τηλεσκόπιο που κατασκεύασε,  θα πρέπει να είναι ορατοί», μας πληροφορεί  ο Άνταμ Κομπέλσκι, ερευνητής αστροφυσικός στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Marshall της NASA στο Χάντσβιλ της Αλαμπάμα.

«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Γαλιλαίος παρατήρησε τους δορυφόρους αυτούς με απλά οπτικά μέσα (διαθλαστικό τηλεσκόπιο) τον 17ο αιώνα (δηλαδή με ίδια περίπου αρχιτεκτονική με εκείνη των σημερινών διοπτρών «κυάλια»). Το ίδιο ενδείκνυται και τώρα. Θα απαιτηθεί όμως στήριξη της διόπτρας  σε μια σταθερή βάση, οποιοδήποτε σύστημα/όργανο και να χρησιμοποιείτε.”  Αν όμως θέλετε να διακρίνετε και την μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα αλλά και κύριες δομές (τις ταινίες/ζώνες πάνω στην επιφάνεια)  τότε  συνιστάται ένα κάπως μεγαλύτερο τηλεσκόπιο.   Περισσότερες λεπτομέρειες λοιπόν θα είναι ορατές (αρκεί να μήν είναι ταραγμένη η άνωθέν μας ατμόσφαιρα από τον άνεμο) με  διάμετρο αντικειμενικού φακού/ή κατόπτρου  4 ιντσών ή μεγαλύτερο. Επειδή ο πλανήτης Ζεύς θα είναι απόψε εξαιρετικά λαμπρός (το λαμπρότερο σώμα στον ουρανό) συνιστάται να παρεμβληθούν μεταξύ της διόπτρας και του οφθαλμού μας ηθμοί (φίλτρα) που να επιτρέπουν διέλευση  ακτινοβολίας από πράσινο έως το κυανό μέρος του ορατού φάσματος (χρώματα). Ετσι θα αποκοπεί το εκτυφλωτικό φώς και θα βελτιωθεί δραστικά  η ορατότητα αυτών των λεπτομερειών/ χαρακτηριστικών της επιφανείας του πλανήτη.

Θεωρητικά, η ιδανική τοποθεσία για παρατήρηση  θα ήταν σε υψηλό υψόμετρο σε θέση ευρισκόμενη σε μια σκοτεινή και ξηρή γεωγραφική περιοχή. ΣΗΜ από ΚΙΕ: Στο κέντρο της  Κεφαλονιάς όμως, δέν υπάρχει η εξαιρετικά σκοτεινή περιοχή που θα θέλαμε, λόγω του συνδυασμού αυξημένης φωτορυπάνσεως και της σχετικά υψηλής υγρασίας που επικρατεί στο κλίμα άνοιξη και καλοκαίρι. Κατα συνέπεια δέν χρειάζεται να ανέβετε στον Αίνο νυχτιάτικα διότι δέν πρόκειται να έχετε  καλύτερη ορατότητα από όση θα έχετε στο ύπαιθρο, σε μιά θέση που θα διαλέξετε μακρυά από φώτα, εκτός πόλεων και χωριών.

«Η θέα θα πρέπει να είναι υπέροχη για λίγες μέρες πριν και μετά τις 26 Σεπτεμβρίου»,  μας λέει ο Kobelski. «Λοιπόν, επωφεληθείτε από τον καλό καιρό και στις δύο πλευρές αυτής της ημερομηνίας για να δείτε το θέαμα.  Με εξαίρεση τη Σελήνη, ο πλανήτης Ζεύς (Δίας) θα πρέπει να είναι ένα από τα φωτεινότερα αντικείμενα στον νυχτερινό ουρανό, άν όχι το φωτεινότερο».

Η επόμενη φωτογραφία [ΦΩΤ-2] ελήφθη όταν η Σελήνη ανέτειλε πάνω από τα όρη Wasatch κοντά στο Salt Lake City της πολιτείας Γιούτα στις 27 Φεβρουαρίου 2019.  Ο πλανήτης Δίας ήταν ορατός, μαζί με τρείς από τούς μεγαλύτερους δορυφόρους (σελήνες) του. Οι ενδιαφερόμενοι παρατηρητές του φαινομένου αναμένεται να έχουν παρόμοια άποψη κατά τη διάρκεια της Αντίθεσης του Διός  τη Δευτέρα, 26 Σεπτεμβρίου 2022. [Συντελεστές: NASA/Bill Dunford]

Ο Δίας έχει 53 ονοματισμένους δορυφόρους, αλλά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι έχουν εντοπιστεί συνολικά περισσότεροι (79) . Οι τέσσερεις μεγαλύτεροι και πιό εύκολα ορατοί, η Ιώ, η Ευρώπη, ο Γανυμήδης και η Καλλιστώ, ονομάζονται «δορυφόροι του Γαλιλαίου» από τον άνθρωπο που τα παρατήρησε για πρώτη φορά το 1610, τον Galileo Galilei. Με διόπτρες (κιάλια) ή  απλό τηλεσκόπιο, οι δορυφόροι του Γαλιλαίου θα πρέπει να εμφανίζονται ως φωτεινές κουκκίδες και στις δύο πλευρές του Δία κατά την Αντίθεση. Το διαστημόπλοιο Juno της NASA, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Δία εδώ και έξι χρόνια, είναι αφιερωμένο στην εξερεύνηση του πλανήτη και των δορυφόρων του. Το Juno ξεκίνησε το ταξίδι του το 2011 και έφτασε στον Δία πέντε χρόνια αργότερα. Από το 2016, το διαστημόπλοιο μάς παρέχει απίστευτες εικόνες και δεδομένα σχετικά με τη υπερδραστήρια  ατμόσφαιρα του Δία, τις εσωτερικές δομές, το εσωτερικό μαγνητικό πεδίο και τη μαγνητόσφαιρά του (το χώρο στον οποίο εκτείνεται το μαγνητικό του πεδίο). Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η εκ του σύνεγγυς μελέτη του Δία μπορεί να μας οδηγήσει σε καινοτόμες ανακαλύψεις σχετικά με το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος. Η αποστολή του Juno παρατάθηκε πρόσφατα μέχρι το 2025 ή μέχρι το τέλος της ζωής του διαστημικού σκάφους, όταν θα του τελειώσει η ενέργεια για να λειτουργεί σε τροχιά.

Το επόμενο μεγάλο Πρόγραμμα εξερεύνησης του Διός θα εκτελεστεί με το διαστημόπλοιο «Europa Clipper». Το εν λόγω διαστημόπλοιο θα εξερευνήσει τον εμβληματικό δορυφόρο (φεγγάρι) του Δία, την Ευρώπη, ο οποίος είναι γνωστός για το παγωμένο του κέλυφος και τον απέραντο ωκεανό που βρίσκεται κάτω από την επιφάνειά του. Οι επιστήμονες της NASA στοχεύουν να ανακαλύψουν εάν η Ευρώπη έχει συνθήκες ικανές να συντηρήσουν τη ζωή (κάποιας μορφής, περίπου όπως την γνωρίζουμε εδώ). Η στοχευμένη εκτόξευση του Europa Clipper έχει προγραμματιστεί -επί του παρόντος- όχι νωρίτερα από τον Οκτώβριο του 2024.

Αν θέλετε να μάθετε τι άλλο συμβαίνει στον ουρανό για τον Σεπτέμβριο, ρίξτε μια ματιά και στο τελευταίο βίντεο “What’s Up” του Jet Propulsion Laboratory της  ΝΑSA: