Όποιος κάνει το μπάνιο του σε κάποια από τις παραλίες της Λειβαθούς, είναι πιθανό, να έχει στο οπτικό του πεδίο ένα νησάκι που το λένε Δία. Πάνω στο νησάκι υπάρχει μία μικρή εκκλησία. Η εκκλησία αυτή είναι γνωστή ως Παναγία η Διώτισσα. Ναι ναι, καλά διαβάσατε, τρελό «remix» και διόλου σπάνιο.
Για χρόνια δεν είχα δώσει καμία σημασία στο όνομα του νησιού, αλλά κάποια στιγμή, σε συνδυασμό με ένα τοπωνύμιο στην κορυφή του Αίνου, μου γεννήθηκε η απορία. Τότε μου είπαν μία όμορφη ιστορία, που θα αναφέρω πολύ συνοπτικά. Στην αρχαιότητα υπήρχε ένα ιερό του Δία πάνω στο νησάκι, εκεί γίνονταν τελετές ταυτόχρονα με το αντίστοιχο ιερό στην κορυφή του Αίνου. Τις τελετές κατάφερναν να τις συντονίζουν παρατηρώντας τον καπνό, καθώς περιελάμβαναν θυσίες, μέχρι εδώ καλά. Πως, όμως, από ιερό του πατέρα των αρχαίων μας Θεών, βρέθηκε να κατοικείται από την Παναγία;
Αν ανατρέξουμε στις ιστορικές πηγές θα βρούμε λεπτομέρειες, αλλά εγώ θέλω να σταθώ σε αυτό που θα σου πουν οι ντόπιοι, που δεν ανέτρεξαν στις πηγές. Σε αυτό που οι ειδικοί ίσως ονόμαζαν συλλογική μνήμη. Η απάντηση λοιπόν είναι συνήθως : «Όταν ήρθε ο χριστιανισμός έγινε εκκλησία της Παναγίας, α ήταν κάποτε και μοναστήρι!». Τόσο απλά και όμορφα αφηγούνται την ιστορία. Η πάλη της παλιάς με τη νέα θρησκεία δεν υπάρχει πια. Χάθηκε μέσα στους αιώνες, δεν ακούγεται πια η φασαρία της, ως αντανάκλαση έχει μείνει μία εικόνα μετάβασης. Σα να μάζεψαν τα ένσημα οι αρχαίοι θεοί και να ετοιμάστηκαν ανακουφισμένοι για τη σύνταξη της μυθολογίας.
Δυστυχώς δεν γνωρίζω πως γίνεται η αφήγηση για τους «Άγιους Φανέντες» που βρίσκονται στο χώρο της Ακρόπολης της αρχαίας Σάμης. Ξέρω όμως, πως αν πάτε εκεί χωρίς να έχετε προετοιμαστεί, θα δείτε ένα εκκλησάκι στη μέση ενός αρχαιολογικού χώρου. Το κατά τα άλλα συμπαθέστατο εκκλησάκι έχει καταπιεί εμφανώς ένα παλαιότερο κτίσμα. Αν κοιτάξετε στη βάση του, θα το διαπιστώσετε με γυμνό μάτι σίγουρα χωρίς την βοήθεια ειδικών.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν καμία ιδιαίτερη περίπτωση στον ελλαδικό χώρο. Ο κατάλογος των εκκλησιών που έχουν χτιστεί πάνω σε αρχαίους ναούς και μαντεία είναι μεγάλος, ίσως να μην έχει συμπληρωθεί πλήρως. Ο Παρθενώνας εμφανιζόμενος ως Παναγία η Αθηνιώτισσα παραμένει αξεπέραστος. Οι λόγοι για τους οποίους συνέβαινε αυτό κατά κάποιους είναι πρακτικοί, κατά άλλους στρατηγικοί και όπως πάντα υπάρχουν και οι φίλοι μας οι συνομωσιολόγοι, αυτοί είναι ανεξάντλητοι. Όλα όμως έχουν ντυθεί ένα πέπλο ομαλότητας, η οποία μπορεί να μην υπήρξε, αλλά η μαζική πίστη σε αυτή, όχι μόνο υπάρχει, είναι και καθοριστική. Θα μου πείτε: «Tι κάθεσαι και σκέφτεσαι καλοκαιριάτικα;». Χτυπούσαν κάτι καμπάνες πένθιμα και με ξύπνησαν.
