Στη ζωή υπάρχουν πράγματα που τα κάνουμε μία φορά ή που την πρώτη φορά που τα κάνουμε θεωρούμε ότι θα τα κάνουμε μόνο μία φορά. Δεν ξέρω πού πήγε το μυαλό σας, εγώ όμως αναφέρομαι στις πανελλήνιες. Περίπου πριν έξι μήνες άρχισε να με τρώει η ανάγκη για λίγη παραπάνω μόρφωση, η ανάγκη να εξερευνήσω κι εγώ τις αρετές της δια βίου μάθησης.

     Βρήκα λοιπόν την ύλη των εξετάσεων και ξεκίνησα με χαλαρούς, με πολύ χαλαρούς ρυθμούς, να ασχολούμαι. Αντιμετώπισα ωστόσο ένα πρόβλημα, δεν ήμουν δεκαεφτά χρονών, και όσα μου φαίνονταν παράλογα την πρώτη φορά που έδωσα, τώρα μετά από τόσα χρόνια μου φαίνονταν εξωφρενικά. Παρά τις όποιες μικροαλλαγές στο σύστημα, η κεντρική ιδέα παρέμενε ίδια, έπρεπε να αποστηθίσω έναν αξιοσέβαστο όγκο πληροφοριών.

Από όλα τα μαθήματα (των ανθρωπιστικών σπουδών τουλάχιστον) αυτό που με «εντυπωσίασε» περισσότερο, ίσως γιατί λογικά το καταλαβαίνω καλύτερα, είναι η Ιστορία. Αυτό το περίφημο μάθημα που χτίζει εθνική συνείδηση και καλλιεργεί φιλειρηνικά αισθήματα ταυτόχρονα (ποια είμαι εγώ να κρίνω;) έχει την τιμή να χρησιμοποιεί ως σχολικό εγχειρίδιο ένα χαοτικό βιβλιαράκι γεμάτο θεματικές ενότητες που μπορούν αλήθεια να σε ζαλίσουν.

Η μέρα των εξετάσεων σιγά σιγά έφτασε, έτσι πήρα το δρόμο για το παλιό μου σχολείο, χαρούμενη αυτή τη φορά. Όταν έφτασα εκεί, διασκέδαζα λίγο έως πολύ με την διαδικασία, άρχισα να παρατηρώ τους «original» υποψήφιους. Κάποια παιδιά ήταν πολύ χαλαρά και χαρούμενα, έκαναν πλάκα μεταξύ τους και φαίνονταν έτοιμα γι’ αυτές τις εξετάσεις. Παρατηρώντας βέβαια λίγο καλύτερα και ακούγοντας τις συζητήσεις τους, τα χαρούμενα παιδιά ήταν μάλλον αυτά που τις εξετάσεις δεν τις είχαν ως πολύ βασικό στόχο. Μερικά παιδιά ήταν σκυθρωπά, είχαν προσπαθήσει λιγότερο ή περισσότερο γι’ αυτές τις εξετάσεις και το αποτέλεσμα ήταν ακόμα αμφίβολο. Χαμογελούσαν βεβιασμένα για να μην είναι το άγχος τους ορατό.

Χαρούμενα και σκυθρωπά παιδιά μπήκαν στην ίδια αίθουσα, έγραψαν στα ίδια θέματα, μα πέτυχαν ή απέτυχαν με πολύ διαφορετικούς όρους. Το σημείο στο οποίο κάθε παιδί ήθελε ή πίστευε ότι μπορούσε να φτάσει ήταν σημαντικά διαφορετικό. Το οικογενειακό περιβάλλον, η οικονομική κατάσταση και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας που έχει διαμορφώσει ο καθένας και η καθεμιά τους, θα τους έστελναν σε πολύ διαφορετικούς δρόμους. Για ένα κομμάτι της κοινωνίας μας τα έξυπνα παιδιά είναι αυτά που γράφουν στις εξετάσεις και συνεχίζουν στο Πανεπιστήμιο. Όμως οι πανελλαδικές δεν είναι τεστ ευφυΐας, είναι εξετάσεις που κρίνουν κυρίως την προσπάθεια που έχει κάνει κάθε παιδί και μάλιστα όχι αποκλειστικά την τελευταία χρονιά. Έτσι τα έξυπνα παιδιά άλλοτε βρίσκονται ανάμεσα στους επιτυχόντες κι άλλοτε ανάμεσα σ’ αυτούς που δεν προσπάθησαν, χωρίς να ευθύνονται τα ίδια. 

Την τελευταία μέρα των εξετάσεων άκουγα μία παρέα που κανόνιζε να πάει για μπύρες μόλις τελειώσουν. Μπύρες στις δώδεκα το πρωί, σκέφτηκα; Γέλασα με τον παροδικό συντηρητισμό που με έπιασε, καθώς θυμήθηκα τι κάναμε εμείς μόλις τελειώσαμε τις πανελλήνιες. Έπειτα ζήλεψα και λίγο, δεν ήταν άσχημη μια μπύρα αλλά οι δικοί μου φίλοι δούλευαν και εγώ είχα μόνο μία ώρα κενό μέχρι να πάω για δουλειά… Οπότε πήγα να πάρω έναν καφέ, που άρμοζε περισσότερο στην ηλικία μου.

Η καφετέρια ήταν γεμάτη παιδιά που μόλις είχαν απελευθερωθεί από τις εξετάσεις, αυτή τη φορά δεν υπήρχαν σκυθρωπά, ήταν όλα μαζί και όλα χαρούμενα! Σε μερικούς μήνες οι δρόμοι πολλών θα χώριζαν, άλλων όχι. Κάποιοι θα τσακώνονταν τα επόμενα χρόνια, κάποιοι θα χάνονταν, κάποιοι θα έμεναν φίλοι για μία ζωή, αλλά ακόμα δεν είχε σημασία τίποτα από όλα αυτά. Για δύο χρόνια μετατρέπουμε τα παιδιά σε άλογα κούρσας, δύο υπέροχα χρόνια από την εφηβεία τους, με την πρόφαση «έχεις όλη τη ζωή μπροστά σου». Τους κρύβουμε, όμως, πως δεν θα είναι ποτέ ξανά δεκαέξι ή δεκαεφτά‧κι αν τα προσέξετε καλά θα θυμηθείτε πόσο σημαντικό είναι να είσαι έφηβος.

Το κείμενο αυτό αρνείται να έχει τέλος ιδιαίτερα διδακτικό ή να καταλήξει σε κάποιο βαρύγδουπο συμπέρασμα. Έτσι και αλλιώς δε λέει τίποτα σπουδαίο. Τίποτα που δεν το ξέρουν όλοι. Μόνο μία σκέψη θέλω να προσθέσω, ίσως μία ανησυχία. Αν δώσουμε τόση σημασία στη ψυχολογία των παιδιών, όση δίνουμε στην προετοιμασία τους για τις εξετάσεις, τότε μπορεί και να συμβεί κάτι μαγικό. Να έχουμε τα επόμενα χρόνια γύρω μας ευτυχισμένους ενήλικους νέους, όχι απλώς άτομα με δεξιότητες.