Η φωτογραφία του άρθρου είναι του Jerry Apostolatos (Γεράσιμου Αποστολάτου).
Την παραπάνω ερώτηση μου την έκανε ένα συμπαθέστατο κοριτσάκι, αμέσως μόλις διάβασε το μύθο του Δία και της Ευρώπης. Επειδή βέβαια πάντα είμαι προετοιμασμένη για όλα, έμεινα και το κοιτούσα σα «χαζή». Όταν ξεπέρασα την σαστιμάρα μου και το κοριτσάκι δεν ήταν πια κοντά να με κοιτάει και να αγχώνομαι, άρχισα να σκέφτομαι τα βαθύτερα αίτια (βαρύγδουπο) της ερώτησης. Τι ξέρουν άραγε τα παιδιά σήμερα για τους θηλυκούς προγόνους τους;
Η αλήθεια είναι πως στη χώρα μας η κυρίαρχη εικόνα για την θέση της γυναίκας αφορά εντελώς αποσπασματικά κάποιες συγκεκριμένες περιπτώσεις, τόσο γεωγραφικά, όσο και χρονικά. Στα σχολικά μας χρόνια υπάρχει σχεδόν πάντα μία αίολη αναφορά στον καιρό εκείνο που η κοινωνία ήταν μητριαρχική. Πολλές εξηγήσεις δεν δίνονται και περνάμε γρήγορα στο επόμενο κεφάλαιο, να πούμε συνήθως κάτι για τον Δία, που έγινε «ταύρος» για να συνευρεθεί με μία όμορφη κοπέλα, που δεν την ρώτησε, αλλά άντρας-Θεός γαρ, γιατί να ρωτήσει; Έτσι η εποχή της μητριαρχίας μπλέκεται με τον Δία-ταύρο και περνούν μαζί στη μυαλό μας στην σφαίρα του μύθου.
Στην Αρχαία Ελλάδα έχουμε δύο πόλους την Αθήνα και τη Σπάρτη. Στην πρώτη η γυναίκα μένει στο σπίτι, κανονίζει το νοικοκυριό και φροντίζει για την αναπαραγωγή του είδους. Στη δεύτερη η γυναίκα βγαίνει από το σπίτι για να φροντίσει την αναπαραγωγή του είδους και είναι κάπως πιο σεβαστή, μάλλον με όρους καλού μηχανήματος και όχι ανθρώπινου όντος. Μία ιστορία είναι διάχυτη για κάποιους βάρβαρους που κλέψανε μία όμορφη Ελένη και μετά πήγαν να την πάρουν πίσω, αλλά κατά την προσπάθεια υπήρχε ένα πρόβλημα. Κάποιος έκανε παράπονα για τα λάφυρα, όχι τα χρυσά, αυτά τα άλλα «τα» γυναίκες.
Μετά μαγικά ένας Μέγας Αλέξανδρος που όπου πάει κάνει και ένα γάμο συμφέροντος. Ίσως πριν το Βυζάντιο αν είμαστε αρκετά τυχεροί να ακούσουμε κάποιο γυναικείο όνομα συνδεδεμένο με την φιλοσοφία ή την τέχνη, αλλά χωρίς πολλά πολλά, και πάντα με μία αίσθηση εξαίρεσης που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Στο Βυζάντιο πάλι αν κάνει και εμφανιστεί κάποια γυναίκα γελάμε με τον έκλυτο βίο της πριν γίνει αυτοκράτειρα και δεν την κρίνουμε για το έργο της καλό ή κακό. Ή ακόμα ανατριχιάζουμε με μία μάνα που κυνήγησε το γιο της για το θρόνο, ενώ οι υπόλοιποι αρσενικού γένους που έπραξαν τα ίδια είναι κάπως δικαιολογημένοι γιατί: «Έτσι ήταν τότε αλλά όχι και η μάνα». Ύστερα φτάνουμε λίγο πριν την επανάσταση του 1821, η γυναίκα είναι πάλι σπίτι ή στην καλύτερη περίπτωση βοηθητική εκτός αυτού. Με φωτεινές εξαιρέσεις που γίνονται δεκτές ως ισότιμες με τους άντρες γυναίκες του αγώνα, οι οποίες όμως για να το καταφέρουν αυτό πρέπει να επιβληθούν με την περιουσία, την μόρφωση και τα όπλα τους ταυτόχρονα, να μοιάσουν δηλαδή στο αντρικό πρότυπο της εποχής.
Συνήθως η τελευταία νύξη στο γυναικείο ζήτημα είναι η απόκτηση ψήφου. Ξεχνάμε να αναφερθούμε σε αυτή που μπήκε πρώτη στο πανεπιστήμιο γιατί μέχρι τότε δεν επιτρέπονταν. Αγνοούμε πως κάποια πήγε πρώτη στο καφενείο και έκατσε, πως κάποια έκανε σχέση φανερά εκτός γάμου και πολλές ακόμα μικρές ή μεγάλες νίκες μέχρι να φτάσουμε στην υπάρχουσα κατάσταση. Ξεχνάμε τελικά πως οι γυναίκες δεν ήταν χαζές, ήταν καταπιεσμένες.
