Το νέο στέλεχος κορωναϊού SARS-COV-2 είναι γέννημα θρέμμα από τα σπλάχνα της παγκοσμιοποίησης και ωστόσο ακραία ριζοσπαστικός απέναντί της. Η αδιάκοπη προς πάσα κατεύθυνση απόλυτη θετικότητα της ελεύθερης αγοράς δέχεται την τρομακτική της απάντηση. Η ανικανότητα της παγκοσμιοποίησης να εσωτερικεύσει την άρνηση και την κριτική γεννά την ίδια της την καταστροφή. Ο ιός, απρόσωπος και αόρατος, βιολογική απάντηση της φύσης καθεαυτής (;) και όχι διαμέσου αναποτελεσματικών εκ-προσώπων (βλ. Γκρέτα) διατρέχει ανάποδα το σύστημα, παγώνει τις ροές κεφαλαίου, επιτυγχάνει το αδιανόητο και ακινητοποιεί τη θετικότητα.
Την ίδια στιγμή τίθεται προς εργαλειοποίηση από τις δομές εξουσίας, είτε είναι φυσικά επιβαλλόμενος, είτε καταχθόνιο εργαστηριακό κατασκεύασμα. Η παγκοσμιοποίηση αρρώστησε και δείχνει την ασχήμια της.
Στην αισιόδοξη, διαρκώς αυξανόμενης ευημερίας, εποχή μας η αδιανόητη σκέψη της παύσης της παγκόσμιας κίνησης και του όλου διευρυνόμενου μοντέλου επιτυχίας της ελεύθερης οικονομίας έγινε σε χρόνο ρεκόρ πραγματικότητα. Η ταχύτητα εξάπλωσης της μόλυνσης αντανακλά την ισχύ που απαιτείται για την αδρανοποίηση κάθε γεννημένης υπό τη παγκοσμιοποίηση υπερβολής. Από τη μία στιγμή στην άλλη οι αυτονόητες συνήθειες και αντιλήψεις τέθηκαν υπό περιορισμό και υπό αμφισβήτηση, παγώνοντας το χρόνο και το χώρο ενός παγκοσμιοποιημένου οικονομικού κύκλου, την ηγεμονία του οποίου με τρομοκρατικό δέος και οδυνηρό ανθρώπινο κόστος αμφισβήτησε ο κορωναϊός.
Διαχρονικά αιτήματα οικολογικών κινήσεων με αποκορύφωμα την απαίτηση της γνωστής νεαρής ακτιβίστριας Greta Thunberg «Πώς τολμάτε!» στο ξεκίνημα των εργασιών της Συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα, στις 23 Σεπτεμβρίου, στη Νέα Υόρκη, δεν μπόρεσαν να διαταράξουν σε τέτοιο βάθος και εύρος την υπεροχή της προς πάσα κατεύθυνσης θετικότητας της ελεύθερης παγκοσμιοποιημένης αγοράς.
Ο κορωναϊός είναι μια επώδυνη υπενθύμιση των ορίων ενός συστήματος που δεκαετίες επιβιώνει μέσω της εκμετάλλευσης της φύσης, αδιαφορώντας για τα όρια της και μεγεθύνοντας τα οικολογικά προβλήματα του πλανήτη. Με την εφιαλτική εμφάνιση του ο κορωναϊός μείωσε τη βιομηχανική παραγωγή και ελάττωσε τις εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα της Κίνας. Στην Ιταλία, εν μέσω της εκτυλισσόμενης τραγωδίας, διαπιστώθηκε δραστική μείωση της ρύπανσης, ειδικά στην βόρεια χώρα. Ο ιός ανοίγει ένα παράθυρο ξεπεράσματος της πάγιας θέσης για αλόγιστη βιομηχανική παραγωγή, ανάπτυξη και κίνηση αγαθών και ανθρώπων (ειδικά σε μετακινήσεις ενεργειακά κοστοβόρες όπως τα αεροπορικά ταξίδια και τα κρουαζιερόπλοια) ως αδιαμφισβήτητο θεμέλιο λίθο της φιλελεύθερης σκέψης, ενώ ταυτόχρονα επιβάλλει βίαια τα όρια της φύσης και των ζώων που η ανθρωπότητα οφείλει να σέβεται.
Στο πλαίσιο αυτό, αλλάζει άρδην και τις παγιωμένες θέσεις της νεοφιλελεύθερης σκέψης γύρω από το χώρο της υγείας, των δημόσιων συστημάτων και των μέχρι πρότινος προσφιλών ιδιωτικοποιήσεων. Η επί δεκαετίες αποσάθρωση της δημόσιας υγείας σε όλες τις αναπτυγμένες δυτικές χώρες προς όφελος των πολιτικών ιδιωτικοποίησης, για πρώτη φορά στα ιστορικά χρονικά, τίθεται πλέον ανοικτά ως ένα από τα σημαντικότερα αμαρτήματα που έλαβαν χώρα.
Με επώδυνο τρόπο για την ανθρωπότητα οι έννοιες κρατικό και δημόσιο αρχίζουν να ανακτούν, ιδιαίτερα σε κρίσιμες στιγμές, τη χαμένη τους αίγλη και τον ουσιαστικό τους ρόλο στην πραγματική στήριξη των κοινωνιών.
Ωστόσο, υπό μία συνωμοσιολογικού τύπου οπτική γωνία, ένας άτυπος πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, γύρω από το ζήτημα της προέλευσης του ιού και ιδιαίτερα αν είναι εργαστηριακά κατασκευασμένος ή αν ξεπήδησε από τα ζώα στους ανθρώπους αποκαλύπτει υπόγεια πολυεθνικά συμφέροντα, εμπορικές συμφωνίες, απελευθέρωση των αγορών και δασμούς μεταξύ των δύο κρατών μέσα σε ένα κλίμα πρωτόγνωρου διεθνούς εκβιασμού. Υπό το πρίσμα αυτό, η όποια οικολογική ή κρατική επιθυμία αποκατάστασης κινείται στο χώρο του φαντασιακού, διότι γίνεται αντιληπτό ότι η προκαλούμενη άνευ προηγουμένου ακινητοποίηση της παραγωγής και κατανάλωσης είναι κομμάτι αυτού του πρωτοφανούς εκβιασμού και προμήνυμα μιας βαθύτερης κρίσης του καπιταλισμού.
Γίνονται αυτόματα οι μάζες και οι επιθυμίες τους υποχείρια μιας υπόγειας σύγκρουσης καπιταλιστικών δυνάμεων, ενώ την ίδια στιγμή πληρώνουν μεγάλο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές ως συνέπεια μιας πραγματικής απειλής στην υγεία τους. Κάπως έτσι τα πράγματα γίνονται για τις μάζες περισσότερο διαβολικά και από την ίδια την κόλαση!
Παναγής Σταθάτος