Εικόνα: Μία γυναίκα με απλωμένο το δεξί της χέρι και ένα μαντίλι κρεμασμένο απ’ αυτό ενώ τα μαλλιά της καλύπτουν το πρόσωπό της. Στο φόντο συννεφιασμένος ουρανός. Φωτογραφία: © Jerry Apostolatos, μοντέλο: Ειρήνη Χρυσάφη.

Αν έπρεπε να σκεφτούμε μία άλλη λέξη για την Ελλάδα, αυτή θα έπρεπε να είναι ο μισεμός. Από τις αρχαίες πόλεις-κράτη μέχρι σήμερα, τούτη εδώ η πατρίδα δε σταμάτησε να εκπατρίζει τα παιδιά της. Η ελληνική αλλά και η θιακοκεφαλονίτικη διασπορά είναι πράγματι εντυπωσιακή και μεγάλη. Συμπατριώτες μας υπάρχουν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και, τολμάμε να κάνουμε την εκτίμηση, μάλλον οι περισσότεροι είναι αυτοί που είναι εκτός παρά εντός των νησιών μας λόγω και των καταστροφικών συνεπειών του Εγκέλαδου το 1953. Η κυβέρνηση της ΝΔ και του κ. Μητσοτάκη θέλησε να εκχωρήσει στους απανταχού Έλληνες το δικαίωμα της ψήφου τόσο στις Ευρωεκλογές (πέρασε με μόλις 158 ψήφους) όσο και στις Εθνικές Εκλογές με τροπολογία της τελευταίας στιγμής που αιφνιδίασε τις επιτροπές της ΒτΕ (δεν πέρασε καθώς απαιτούσε τα 2/3). Είναι δημοκρατική η ψήφος στην ελληνική διασπορά; Ενέχει πολιτική σκοπιμότητα; Θα αποτελέσει ένα «όπλο» ενάντια στην αποχή και τη μη συμμετοχή στις εκλογές;

Ο κ. Μητσοτάκης θέλει να ενισχύσει το προφίλ του αποφασιστικού και μεταρρυθμιστικού Πρωθυπουργού που δε διστάζει να προχωρά σε αλλαγές ακόμη κι όταν αυτές έχουν πολιτικό κόστος, είναι όμως πράγματι έτσι; Δυστυχώς η μεγάλη πολιτική ανησυχία και απογοήτευσή μας εκπορεύεται απ’ το γεγονός ότι σχεδόν τα πάντα στην πολιτική μας σκηνή περνούν μέσα από τη Λυδία Λίθο του πολιτικού κόστους. Το επιτελείο του κ. Μητσοτάκη ακούει μεν τα πάντα, αλλά κάνει μόνο αυτά που οφελούν πολιτικά και, κυρίως, εκλογικά την κυβέρνηση της ΝΔ. Το «ευαγγέλιό» τους είναι οι σφυγμομετρήσεις και γνώμονάς τους οι κοινωνικές συμμαχίες που έχουν χτίσει-εν προκειμένω αυτές της ολιγαρχίας.

Τόσο η προωθούμενη αλλαγή για τα ομόφυλα ζευγάρια όσο και η ψήφος στον απόδημο Ελληνισμό, πετυχαίνουν την περαιτέρω εδραίωση της ΝΔ στον χώρο του κέντρου. Το μείζον όμως δεν είναι η εκλογική επιτυχία μιας κυβέρνησης αλλά το αποτύπωμά της στην κοινωνία των πολιτών και στην καθημερινότητά τους.

Ας πάμε όμως στους χιλιοτυρρανισμένους Έλληνες της διασποράς που όλοι έχουμε στις οικογένειές μας. Δεν υπάρχει κεφαλονίτικο σπιτικό χωρίς συγγενείς στην Ευρώπη, την Αμερική ή την Αυστραλία. Τους λέμε ομογενείς, απόδημους, Έλληνες της διασποράς… ας μας επιτραπεί με σεβασμό και ταπεινότητα ένας ακόμη τίτλος: «Έλληνες της Ουτοπίας»! Μεγάλωσαν στην Ελλάδα, μίσεψαν για τον ένα ή τον άλλο λόγο, συνήθως από ανάγκη και άρα με πόνο, δούλεψαν σκληρά και κατέκτησαν τη ζωή στην αλλοδαπή, μεγάλωσαν τις οικογένειές τους, έκαναν περιουσίες, είδαν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν χρησιμοποιώντας περισσότερο την ξένη γλώσσα παρά τη δική μας, είδαν τα εγγονάκια τους να γεννιούνται και μερικοί κατάφεραν να χτίσουν ένα σπίτι στην Ελλάδα για τον καιρό της σύνταξης. Όταν ήρθε όμως η σύνταξη, τα σπίτια στην Ελλάδα παρέμειναν κλειστά, εποχιακά καταλύματα για τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Διότι μπορεί να ήρθε ο ελεύθερος χρόνος και η δυνατότητα να μένουν πλέον στην πατρίδα τους, αλλά η ζωή των παιδιών τους και άρα και η δική τους η ζωή παρέμεινε στην ξενιτιά… «Ξένοι» στις πατρίδες που εργάστηκαν, «ξένοι» και στην πατρίδα τους! Η καρδιά τους τραβάει πίσω στην πατρίδα, οι ανάγκες και η πραγματικότητα τους κρατά κοντά στα παιδιά τους και στα εγγόνια τους που θέλουν να φροντίσουν. Αιωρούνται μεταξύ δύο πατρίδων, μερικές φορές και μεταξύ περισσότερων από δύο όταν οι νύφες ή οι γαμπροί τους είναι από τρίτη χώρα, και υποφέρουν μία σισύφεια μοίρα γεμάτη νοσταλγία.

Θέλουν αυτοί οι Έλληνες να ψηφίζουν για τα κοινά στην Ελλάδα; Ασφαλώς και θέλουν! Το έχουν ανάγκη και θα αισθάνονται περηφάνια γι’ αυτό. Βρεθήκαμε σε καφενεία της Ζυρίχης με ομογενείς. Μιλούσαν φωναχτά τη γλώσσα τους, κι ας τους κοιτούσαν με «μισό μάτι» οι Ελβετοί. Συζητούσαν για την πολιτική σκηνή της Ελλάδας και όχι της Ελβετίας. Περήφανοι για την μερτσέντες που τους περίμενε έξω από το μαγαζί. Κουρελιασμένοι για την υποχρέωσή τους να συμπεριφέρονται ως Ελβετοί! Ίδια εικόνα στο Μόναχο, τη Βιέννη, το Βερολίνο και όπου ελληνική συνοικία. Η οπτική τους για τα πράγματα; Αυτή που τους προσφέρει η συνδρομητική τηλεόραση και οι μήνες των διακοπών… Οι θολές αναμνήσεις του χθες σε συνδυασμό με την τηλεοπτική ενημέρωση και τη ρουτίνα της χώρας στην οποία ζουν, εργάζονται για το τελικό αποτέλεσμα της σκέψης τους. Είναι η πραγματικότητα που βιώνει ο Έλληνας πολίτης στην Ελλάδα ίδια με αυτή του Έλληνα που ζει μόνιμα στο εξωτερικό; Κατηγορηματικά απαντάμε πως όχι, δεν είναι.

Δεν είναι όμως μόνο αυτοί οι Έλληνες στο εξωτερικό, που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, είναι κι αυτοί του περιβόητου brain drain! Πρόκειται για τριαντάρηδες και σαραντάρηδες, επιστημονικά καταρτισμένους που άφησαν την πατρίδα τους τα χρόνια των μνημονίων, την περασμένη μόλις δεκαετία δηλαδή, και που ξεπερνούν το μισό εκατομμύριο σε πληθυσμό. Ποια είναι άραγε τα αισθήματά τους για την πατρίδα που τους μόρφωσε, αφαιμάζοντας τις οικογένειές τους στα φροντιστήρια, χωρίς όμως να είναι σε θέση να τους προσφέρει μία εργασία με αξιοπρεπείς απολαβές και χωρίς να μπορούν να βρουν ένα σπίτι για να στεγάσουν τις οικογένειες και τα όνειρά τους; Ποιά είναι η οπτική τους για τα κοινά της Ελλάδας έχοντας ήδη μία δεκαετία εργαστεί και δημιουργήσει σε άλλες χώρες; Έχουν θυμό απέναντι στο ελληνικό πολιτικό σύστημα;

Η κυβέρνηση διατείνεται ότι με την ψήφο στον απόδημο Ελληνισμό θα μειωθεί η αποχή. Μήπως θα πρέπει να τη στείλουμε ξανά στο σχολείο για να μάθει αριθμητική; Η αποχή σε ένα σύνολο δεν καθορίζεται από το πόσο μεγάλο είναι (το σύνολο), αλλά από το πόσο μεγάλο είναι το ποσοστό που συμμετέχει. Γιατί η κυβέρνηση είναι σίγουρη πως θα αυξηθεί η συμμετοχή μέσω της επιστολικής ψήφου τη στιγμή που στα κράτη τα οποία ζουν οι ομογενείς μας το πρόβλημα της αποχής είναι ίδιο αν όχι μεγαλύτερο; Διατυπώνουμε με μεγάλη σιγουριά ότι οι λόγοι της αποχής δεν εδράζονται ούτε στη διευκόλυνση της εκλογικής διαδικασίας ούτε στην εκχώρηση ψήφου σε μεγαλύτερο εκλογικό σώμα. Οι λόγοι της αποχής έχουν να κάνουν με τον θυμό των πολιτών. Οι πολίτες αισθάνονται ότι κανείς δε λογοδοτεί σε αυτούς. Ότι το «παιχνίδι είναι στημένο». Ότι οι εκλογές γίνονται για την αναζήτηση συνενόχων και ότι δεν μπορούν να αλλάξουν κάτι στην καθημερινότητά τους. Αποστρέφουν λοιπόν τις πλάτες τους στο πολιτικό σύστημα και κοιτάζουν την επιβίωσή τους στο δικό τους μικρόκοσμο. Αυτό συνιστά τη μεγαλύτερη αποτυχία της Πολιτείας.

Η κυβέρνηση αν είχε ειλικρινές ενδιαφέρον για τη ζωή των ομογενών, και όχι για την ψήφο τους, θα μπορούσε να προχωρήσει σε μία σειρά από μέτρα που θα τους ωφελούσαν πραγματικά όπως την ποιότητα των υπηρεσιών που αυτοί λαμβανούν από τις πρεσβείες μας, τη δυνατότητα της εξυπηρέτησής τους από το ελληνικό κράτος όπου κι αν βρίσκονται καθώς και τη δημιουργία ενός κράτους για το οποίο θα είναι περήφανοι κάθε φορά που εισέρχονται σε αυτό και όχι απηυδισμένοι.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει πρωτίστως να εξασφαλίσει το δικαίωμα ψήφου σε όλους όσους ζουν και εργάζονται εντός της ελληνικής επικράτειας επί δεκαετίες. Σε αυτούς που πληρώνουν κάθε χρόνο φόρους, που συνεισφέρουν στο ΑΕΠ, που πάνε στον στρατό και στα σχολειά μας, που καρπώνονται τα προνόμια και επωμίζονται τις υποχρεώσεις ενός πολίτη αυτού του κράτους. Αυτούς που κάθε ώρα και στιγμή αποτελούν τα ενεργά κύτταρα του ελληνικού κρατικού οργανισμού.

Ακόμη, ας επεκτείνουμε τη συζήτηση στην έννοια του ετεροδημότη. Ομοίως, ο κάθε δημότης δε θα έπρεπε να ψηφίζει εκεί που ζει και εργάζεται; Κάποιος συμμαθητής μου, λόγου χάρη, που σπούδασε στη Θεσσαλονίκη και έκτοτε ζει μόνιμα εκεί λόγω οικογένειας, εργασίας κτλ, πού θα έπρεπε να ψηφίζει; Στο Δήμο Θεσσαλονίκης ή στο Δήμο Αργοστολίου;

Εν κατακλείδι, οι τεχνικές βελτιώσεις στην εκλογική διαδικασία δεν καταπολεμούν την αποχή. Αδικία είναι να μην ψηφίζουν οι πολίτες που έχουν άμεση και καθημερινή σχέση με την ελληνική πολιτεία και όχι αυτοί που έχουν καταγωγή χωρίς βιοτική σχέση και καθαρή εικόνα επί των πραγμάτων. Το πολιτικό κόστος υπαγορεύει, για άλλη μία φορά, τη χάραξη και υλοποίηση της πολιτικής. Οι Έλληνες της διασποράς λαμβάνουν μία τιμή που δεν μπορεί να βοηθήσει αυτούς ή την πατρίδα τους στην πράξη. Ας κοιτάξει πρώτη η Ελληνική Πολιτεία να ζητήσει ένα μεγάλο και έμπρακτο συγγνώμη (το έχει κάνει;) απ’ όλες τις συνομήλικες και τους συνομήλικούς μου, που τους ανάγκασε να μισέψουν, αφού με PhD τους έδειχνε μία ζωή με 500€ μισθό και 600€ ενοίκιο, και ύστερα ας ευαισθητοποιηθεί ξανά για την ψήφο της διασποράς.

Γιάννης Βαρούχας