Φωτογραφία από Διονύση Γασπαρινάτο.

Τα τελευταία  χρόνια  ζωγραφίζω με την ελεύθερη συνειρμική ζωγραφική,  που  δεν  χρησιμοποιεί προσχέδιο(ψυχαναλυτική μέθοδος  της βρετανίδας ψυχαναλύτριας και  ζωγράφου  Marion Milner¹ 1900-1998). Το αρχικό  ανακάτεμα  χρωμάτων,  άσπρο – μαύρο στην  προκειμένη περίπτωση, όπως φαίνεται στην εικόνα του τίτλου, αποκαλύπτει  πολλές φορές εικόνες του ασυνειδήτου  ή  θέματα που έχουμε  διαβάσει  πρόσφατα ή και παλαιότερα.

Η αρχική  «μουντζούρα» περιείχε όλη τη θεματική  του  1^ου  Σέρβο-Eλληνικού   καλλιτεχνικού εργαστηρίου.  Το ζευγάρι του 15^ου αιώνα δηλαδή, που κατοίκησε στο μεσαιωνικό κάστρο του Αγίου Γεωργίου στην Κεφαλονιάτο 1464 μ.Χ.,  όπως πρόσφατα διάβασα την ιστορία τους!

Πρόκειται για τη Σέρβα ευγενή Μίλιτσα Μπράνκοβιτς, που παντρεύτηκε τον επίσης   ευγενή ιππότη  Λεονάρντο ΙΙΙ Τόκκο,  παλατινό  κόμη της Κεφαλονιάς ,  στα Ιόνια Νησιά της  τότε  Ενετοκρατίας.

Όταν άρχισε να  ζωγραφίζεται  η εικόνα  πλέον   και  περνώντας  δίπλα  από όλους μας ο καθηγητής  Μίροσλαβ Λάζοβιτς  μου είπε  τη σέρβικη  λέξη   «Čula» δεν μίλαγε ούτε ελληνικά, ούτε αγγλικά, ούτε εγώ σέρβικα. Στη μετάφραση βρήκα ότι σημαίνει «Αισθήσεις» και έτσι έδωσα το όνομα στον πίνακά μου.

Η ονομασία όμως πυροδότησε τη δεύτερη ανάγνωση του έργου, γιατί υπήρξαν τρεις αναγνώσεις: 1. οι προφανείς εικόνες  2. οιαισθήσεις που επισήμανε ο καθηγητής και 3.  οι ψυχαναλυτικές ερμηνείες¹.

Ανάγνωση Νο1.  Το αρχικό σχέδιο

Αντιγράφοντας όπως στην εικαστική ψυχοθεραπεία, με αδρές γραμμές, το σχέδιο που αναδύεται από την αρχική φωτοσκίαση των χρωμάτων¹

Από το αρχικό στάδιο, όπως φαίνεται στο σχέδιο  1.,  εμφανίζεται η γυναικεία φιγούρα στη θέση 1,  που φοράει κορώνα, η Μίλιτσα Μπράνκοβιτς.
Η θέση 2, αποκαλύπτει ότι στο χέρι της κρατάει ένα ωοειδές αντικείμενο και είναι έγκυος.
Η θέση 3 αποκαλύπτει μία δεύτερη γυναικεία φιγούρα, τη μητέρα τής Μίλιτσα Μπράνκοβιτς, την Ελένη Παλαιολογίνα, απόγονο βυζαντινή.
Στη θέση 4 εμφανίζεται η αντρική φιγούρα που αποδίδεται στον Λεονάρντο ΙΙΙ Τόκκο, με τα φτερά στη μύτη, τη γιγαντωμένη και αρχέγονη αίσθηση τη ςόσφρησης.   
Στη θέση 5 τα τεράστια δάχτυλα του άνδρα κρατούν τη γυναίκα, με γιγάντια αφή.,  ενώ πατάει σε πόδια πουλιού. 
Τέλος στη θέση  6 εμφανίζεται το κάστρο, η κατοικία τους.

Εικόνα 1 . Η εικόνα σε εξέλιξη  που είδε ο Miroslav Lazovic και είπε τη λέξη«Čula»Αισθήσεις

Ανάγνωση Νο  2.  Οι αισθήσεις

Οι αισθήσεις της Μίλιτσα και του Λεονάρντο είναι τεράστιες.  Στη Μίλιτσα το μάτι είναι τριπλό.  Η μία κόρη κοιτάζει μπροστά και οι άλλες δύο από πάνω, κοιτάζουν πίσω, στο παρελθόν. Η ματιά του Λεονάρντο κοιτάζει προς τα επάνω, άνω-θρώσκει=άνθρωπος.  Η μύτη της Μίλιτσα μετατρέπεται σε φανάρι που φωτίζει τα ενετικά καντούνια της Λειβαθούς, όπως θα δούμε πιο κάτω στις εικόνες 3-10.

Εικόνα 2. Τελική εικόνα με τις επεξηγηματικές ταμπέλες που συνοδεύουν το έργο

Οι ταμπέλες του έργου στην  έκθεση Ελλήνων και Σέρβων καλλιτεχνών

Ανάγνωση Νο 3 Ψυχαναλυτική¹

Η  γυναίκα  που  φοράει  κορώνα,  συμβολίζει  την εξουσία.  Ο άνδρας-πουλί  είναι  η  πνευματική φύση.   Αντικρίζει  με  θάρρος την εξουσία  και  της  εμπιστεύεται  το  αβγό ( το  εγώ) που  κρατάει στο χέρι της  εκείνη.  Η εγκυμοσύνη  της  Μίλιτσα  είναι γνωστή ιστορικά, αλλά  στη  θεωρητική  ψυχανάλυση, συμβολίζει  τη  νέα γέννηση  και τη  συνέχεια  της  ζωής!

Το  μωβ  δαχτυλίδι  ( ίδιο  χρώμα  με το φόρεμα της Ελένης Παλαιολογίνας  –  στο τέλος  Μοναχή  με  το  όνομα Υπομονή , σε μοναστήρι της Λευκάδας)  σε σχήμα   ανοικτού   ακόμα, σαν ουροβόρος  όφις, συμβολίζει  την   επιθυμία  αλλαγής με  τη   βιώσιμη  ανάπτυξη,  όπως τα πράσινα  φυτά  της  εικόνας.

Το  κάστρο  συμβολίζει   την  επιθυμία  ασφάλειας, μέσα στο ενεργειακό  και  μεταβλητό  τοπίο !

Εικόνες 3, 4, 5, 6. Η αρχέγονη αίσθηση της όσφρησης στην Μίλιτσα Μπράνκοβιτς  και τον Λεονάρντο  ΙΙΙ  Τόκκο  και η τριπλή ματιά εκείνης. Η γιγάντια αφή-δάχτυλα εκείνου, πατώντας σε πόδι  πουλιού. Η αφή της Μίλιτσα συμβολίζεται με το χέρι που βγαίνει  μέσα από το στόμα της και δείχνει το αυτί,  την ακοή. Έτσι συγκεντρώνονται και οι πέντε αισθήσεις – Pet  Čula –  στο πρόσωπό της ! Όραση,  όσφρηση,  γεύση,  ακοή  και  αφή!

Εικόνες 7, 8, 9, 10. Τα εικόσημα των Τόκκων (μπλέ), των Μπράνκοβιτς (κόκκινο), των Παλαιολόγων (χρυσό) και η Ελένη Παλαιολογίνα, μητέρα της Μίλιτσα.

Οι πολλαπλές αναγνώσεις και από διαφορετικές  διαδρομές, είναι το σημερινό ζητούμενο της πολυδιάστατης ερμηνείας, της λεγόμενης ψηφιδωτής σκέψης². Είναι αυτό που απαιτεί η επιστημονική σκέψη, αλλά και η επιρροή για τη μεταβολή της πρακτικής σκέψης. Είναι ο τρόπος  για   να  επιτύχουμε την αλλαγή και τη στροφή προς την καινοτομία². Η Αισθητική και η Τέχνη είναι  οι  πολύτιμες ψηφίδες ανάλογωνέργων που απαιτεί η εποχή μας.

Να κλείσουμε με τις ομορφιές της  Κεφαλονιάς, που ήταν επίσης θεματική ζωγραφικής, μαζί με το μεσαιωνικό ζευγάρι.

Στις εικόνες 11-12 που ακολουθούν, δύο ακόμα λεπτομέρειες στον ίδιο πίνακα, καρέ-καρέ. Αίνος το βουνό μας (Planina στα Σέρβικα) … Αινείτε…. συμβολικά,  με χέρια υψωμένα πίσω από τη ΜίλιτσαΜπράνκοβιτς! … Και… το καράβι μπαίνει στο λιμάνι της Πεσσάδας!

Αναφορές στο κείμενο
———————————————————————————————

1. Milner, M. (2017). Όταν δεν μπορείς να ζωγραφίσεις. Εμπόδια στην ψυχική δημιουργικότητα. Αθήνα, εκδ. Πεδίο
2. Ξανθόπουλος, Π & Μαντόγλου  Αν. (2020). Μεταμορφώσεις της επιστημονικής και της πρακτικής σκέψης. Αθήνα, εκδ.  Παπαζήση

*Γιώργος Χρηστάκης, κοιν. ψυχολόγος, υποψήφιος ευρωβουλευτής Συριζα 2019, Περιστεριώτης, χορευτής χορογράφος αθλητής μπάσκετ και δημιουργός ομάδας χορευτών, ατόμων με αναπηρία.

*Χρόνης Πολίτσης, κοιν. ψυχολόγος προπονητής πινγκ πονγκ στην Κεφαλονιά ομάδας ΑΜεΑ.

*Σοφία Αράβου-Παπαδάτου δρ κοινωνικής ψυχολογίας-οδοντίατρος και καλλιτέχνης,

Η Τέχνη και ο γάμος του Χρόνη, μας έφεραν κοντά!

———————————————–

Κλείνουμε όπως αρχίσαμε, με Τέχνη…. οι Αισθήσεις…. Fever….. με τη Ρένα Μόρφη…Βολιώτισσα…. εγγονή της Σούλης Ανατολή…