Εικόνα άρθρου: Jerry Apostolatos (Γεράσιμος Αποστολάτος)
Ιφιγένεια Κοντού
Πόσες καρδούλες… Πόσα κουτιά με σοκολατάκια σε σχήμα καρδιάς… Πόσα κατακόκκινα μπαλόνια, μαξιλαράκια, λούτρινα ζωάκια… Πόσα άλικα τριαντάφυλλα… Πόσα κόκκινα φλογερά εσώρουχα… Πόσες κάρτες με αρκουδάκια-γατάκια-σκυλάκια-πουλάκια-κορδέλες-γιρλάντες- λουλουδάκια…
Από πού κι ως πού όλα αυτά τελικά;
Πώς προέκυψε η 14η Φεβρουαρίου; Η ημερομηνία είναι αφιερωμένη – υποτίθεται –στον έρωτα χάρη στον Άγιο Βαλεντίνο, τον προστάτη των ερωτευμένων.
Ποιος ήταν όμως ο Βαλεντίνος; Πώς έγινε Άγιος; Και ποιος του ανέθεσε τους ερωτευμένους;
Βαλεντίνος ή Βαλεντίνος; – «Πολυθρόνα για δύο»
Δύο είναι οι επικρατέστεροι υποψήφιοι Βαλεντίνοι για τον ρόλο του Αγίου. Αμφότεροι αναξιοπαθούντες.
Ο πρώτος είναι ένας νεαρός Ρωμαίος χριστιανός με το όνομα αυτό, ο οποίος στις 14 Φεβρουαρίου του έτους 270 μ.Χ., αποκεφαλίστηκε για λόγους πίστης. Πριν εκτελεστεί, ο Βαλεντίνος άφησε ένα αθώο σημείωμα στη μικρή κόρη του δεσμοφύλακά του με την οποία είχαν γίνει φίλοι, υπογράφοντας: «από τον Βαλεντίνο σου». Για αιώνες, η φράση αυτή συμβόλιζε μόνο τη φιλία τους. Γύρω στο 1400, πήρε μια ρομαντική απόχρωση για να καταλήξει σε αυτό που είναι σήμερα. [Όχι πια φίλοι, μόνο σεξ.]
Ο άλλος Βαλεντίνος είναι ένας ιερέας με αδυναμία στους γάμους [των άλλων]. Η ιστορία λέει ότι «ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κλαύδιος Β΄ αποφάσισε ότι οι ανύπανδροι άντρες ήταν καλύτεροι στρατιώτες. Έτσι, απαγόρευσε δια νόμου στους νεαρούς να παντρεύονται. Ο [ιερέας ονόματι] Βαλεντίνος όμως, αγνοώντας τη διαταγή του αυτοκράτορα, συνέχισε να παντρεύει νεαρά ζευγάρια στα κρυφά...» Μια-δυο,τρεις… κάποια στιγμή, οι κρυφοί γάμοι βγήκαν στο φως κι ο Βαλεντίνος με συνοπτικές διαδικασίες, εκτελέστηκε στις 14 Φεβρουαρίου, γύρω στο 269 μ.Χ. [Κρίμα]
Συγκινητική και ρομαντική ιστορία. Αλλά δεν είναι βέβαια ο μόνος λόγος που το 496 μ.Χ., ο Άγιος Πάπας Γελάσιος Α΄ καθιέρωσε τη 14η Φεβρουαρίου ως Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου.
Κάτι παραπάνω ήξερε… Κάτι που ερχόταν από τα βάθη της Ιστορίας…
Βαλεντίνος όπως Λούπερκος – «Χορεύοντας με τους Λύκους»
Πάνω που μάθαμε για τους Βαλεντίνους, έρχονται τα Λεξικά και οι Εγκυκλοπαίδειες και τα ανατρέπουν όλα: «Το αρχαίο έθιμο σύμφωνα με το οποίο κάθε νεαρό άτομο διαλέγει τον Βαλεντίνο του, έχει συμπτωματική μόνο σχέση με [τον] άγιο και στην ουσία είναι κατάλοιπο της αρχαίας ρωμαϊκής γιορτής «Λουπερκάλια». Το έθιμο αυτό χαρακτηριζόταν από ανταλλαγή δώρων.». — Το Λεξικό Φράσεων και Μύθων του Μπρούερ (Brewer’s Dictionary of Phrase and Fable).
«Τα έθιμα που συνδέονται με τη μέρα . . . πιθανόν προέρχονται από μια αρχαία Ρωμαϊκή γιορτή που ονομαζόταν «Λουπερκάλια» και η οποία γιορταζόταν στις 15 Φεβρουαρίου».—Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (1973).
Άλλο και τούτο…Τι είναι τα Λουπερκάλια;
Το όνομα «Λουπερκάλια» προέρχεται από τη λέξη: «lupus» που σημαίνει λύκος. Ωραία. Αλλά τι σχέση έχουν οι λύκοι με τους ερωτευμένους;
Αιώνες και αιώνες πριν από τον Βαλεντίνο… οι Ρωμαίοι είχαν ένα θεό [τον «δικό μας» Πάνα] που τον έλεγαν Φαύνο ή και Λούπερκο. Η σύζυγός του Λουπέρκα ήταν η λύκαινα που θήλαζε το Ρωμύλο και το Ρώμο. Οι ιερείς αυτού του θεού, Λούπερκοι κι αυτοί, [μεγάλη πρωτοτυπία στα ονόματα] στα μέσα Φεβρουαρίου, ντυμένοι μόνο με δέρματα κατσίκας, έτρεχαν γύρω από τα τείχη της παλιάς πόλης του Παλατίνου λόφου με μαστίγια στα χέρια και χτυπούσαν τις γυναίκες όπου τις έβρισκαν, δήθεν ότι το μαστίγωμα θα τους αύξανε τη γονιμότητα [ωραία μέθοδος ]. Όταν δεν μαστίγωναν, τράβαγαν κλήρους από ένα κουτί, προσφέροντας στους άντρες όποια κοπέλα τους τύχαινε [μαστίγιο και κλήρος – μεγαλεία για το γυναικείο φύλο].
Αυτή η γιορτή – αρχικά ποιμενική κι αργότερα ερωτική – ήταν τα Λουπερκάλια. Όταν εμφανίστηκε η Καθολική Εκκλησία και άρχισε να εξουσιάζει τη Ρώμη, απορρόφησε όλες τις προ-Χριστιανικές γιορτές της Ελλάδας και της Ρώμης, ανάμεσά τους και τη γιορτή με τα μαστίγια. Προκειμένου να κουκουλώσει την ειδωλολατρική της προέλευση, ο Πάπας Γελάσιος την ανακήρυξε Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου [κι έτσι όλοι έμειναν ευχαριστημένοι … και οι καθολικοί και οι Λούπερκοι].
Οι τελετουργίες της γονιμότητας όμως και η εκλογή συντρόφου με κλήρο, δεν ξεχάστηκαν. Η παράδοση αυτή κρατούσε μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα στις αγροτικές περιοχές της Αγγλίας, ιδιαίτερα στη Σκωτία, όπου το έθιμο αναβίωνε κάθε χρόνο στις 14 Φεβρουαρίου.
Υπάρχει και άλλη μία εκδοχή που εμπλέκει τον Νεβρώδ, ιδρυτή της αρχαίας Βαβυλώνας και θεοποιημένο ήρωα [και ορκισμένο εχθρό του Θεού όπως αναφέρει η Αγία Γραφή]. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, ο Νεβρώδ κυνήγησε λύκους στα Απέννινα όρη, κι έτσι ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος (Valentinus), από το επίθετο valens (=ισχυρός). Οπότε τα Λουπέρκια γίνονταν προς τιμήν του. [Καμία σχέση με φλερτ, έρωτες, αγάπες και λουλούδια]
Βαλεντίνος à la carte – «Ερωτευμένος Σέξπιρ»
Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, ως γιορτή του έρωτα, σύντομα εξαπλώθηκε από την Ιταλία στη Δυτική Ευρώπη και κατά το Μεσαίωνα, άρχισε να γιορτάζεται στη Γαλλία και την Αγγλία. Στις αρχές του 17ου αιώνα, θα πρέπει να ήταν αρκετά γνωστή στη Μεγάλη Βρετανία, αφού κάνει αναφορά σε αυτήν ο Σέξπιρ, στον Άμλετ [«Καλό πρωί! Είναι σύσκοτο. Τον Άγιο Βαλεντίνο γιορτάζω κι ήρθα κόρη εδώ…»].
Τα αισθήματα αγάπης εκφράζονταν με χειρόγραφες κάρτες [καταξοδεύονταν οι επίδοξοι εραστές]. Στις αρχές του 1700, οι ρομαντικές κάρτες έφτασαν και στην Αμερική. Το 1840 ο Ester A Howland άρχισε να πουλά τις πρώτες κάρτες του Αγίου Βαλεντίνου κι από εκεί, φτάσαμε στις σημερινές κάρτες-υπερπαραγωγές που τις ανοίγεις και παίζουν το “Für Elise”. Λέγεται πάντως, ότι την πρώτη κάρτα για τη γιορτή των ερωτευμένων την έστειλε στην αγαπημένη του μέσα από τη φυλακή, όπου κρατούνταν, ο δούκας της Ορλεάνης, Κάρολος, το 1415.
[Αυτός με το δίκιο του. Σήμερα όμως – αν δεν είσαι φυλακισμένος – για ποιον λόγο να στείλεις μία από τις αφόρητα σαχλές κάρτες του Αγίου Βαλεντίνου; Επίσης γιατί να γιορτάσεις μόνο μία μέρα τον χρόνο τον έρωτά σου; Και γιατί να διαιωνίζεις τα Λουπερκάλια έθιμα; ]
Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που ακούν για τον Άγιο Βαλεντίνο και πετούν φλύκταινες. Όπως ο ιάπωνας Katsuhiro Furusawa, ο οποίος το έχει βάλει σκοπό της ζωής του να απαγορευθεί η γιορτή αυτή στην Ιαπωνία. Το 2006 μάλιστα, ο Katsuhiro [«μόλις χώρισα»] ίδρυσε την οργάνωσή του Kakuhido κι άρχισε τις δηλώσεις: «η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου είναι μια μορφή καπιταλισμού βασισμένη στο πάθος» [δεν έχει κι άδικο εδώ που τα λέμε…] , «η αιμοσταγής συνομωσία της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου, υποκινείται από τους καπιταλιστές της βιομηχανίας σοκολάτας» [εδώ αρχίζει κάπως να το χοντραίνει…].
Ο Άγιος του έρωτα είναι θαμμένος – λένε- στο Τέρνι της Ιταλίας. Μπροστά στον τάφο του κάθε χρόνο, τα ερωτευμένα ζευγάρια δίνουν όρκους αγάπης [ωραίο μέρος για ρομαντικό ραντεβού].
Ο έρωτας –ευτυχώς–είναι πάντα ζωντανός. Δεν χρειάζεται ημερομηνίες… Ούτε το πατρονάρισμα κανενός Αγίου. Ο αληθινός έρωτας πιστεύει τα πάντα – ελπίζει τα πάντα – ποτέ δεν χάνεται. Μπορεί να γράφει κατευθείαν πάνω στην καρδιά [όπως λέει και το ωραιότερο ποίημα που γράφτηκε για τον έρωτα]: «Βάλε με σφραγίδα πάνω στην καρδιά σου,… επειδή η αγάπη είναι ισχυρή όπως ο θάνατος» – [Άσμα Ασμάτων 8:6].
