5 Ιουνίου 1944: ο απαγχονισμός πέντε πατριωτών στο Ληξούρι
Το πρωινό της 6ης Μαΐου 1944, Γερμανοί κατακτητές και ΠΟΚίτες συνεργάτες τους έκαμαν μπλόκο στην Αγία Θέκλη. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να συγκεντρωθούν στην πλατεία του χωριού. Από τους συγκεντρωμένους, με υπόδειξη των καταδοτών τους, οι Γερμανοί ξεχώρισαν 5 αγωνιστές της, Εθνικής Αντίστασης: τον καθηγητή Διονύση Ρατσιάτο, στέλεχος του ΕΑΜ Πάλης, τον Σπύρο Αναλυτή, στέλεχος της ΕΠΟΝ Πάλης, τον ιερέα Γαβριήλ Ραλλάτο και το γιο του Βασίλη και τον Αντώνη Ληξουριωτάτο . Αφού οι ναζιστές με τους ντόπιους εφιάλτες συνεργάτες τους λεηλάτησαν και πυρπόλησαν σπίτια του χωριού, μετέφεραν τους 5 πατριώτες στις φυλακές Αργοστολίου, σε απομόνωση, τον καθένα χωριστά. Στις 5 Ιουνίου τούς μετέφεραν στο Ληξούρι για να τους απαγχονίσουν. Τους Γερμανούς υποδέχτηκε ομάδα καταδοτών με επικεφαλής τον προδότη φιλοναζιστή, Φλωριά Κουρούκλη. Ο απαγχονισμός έγινε στο Μαρκάτο, ενώ, με διαταγή των γερμανικών αρχών, εξαναγκάστηκαν οι κάτοικοι του Ληξουριού, κάθε ηλικίας, υπό την απειλή των προτεταμένων όπλων, να παρακολουθήσουν τον απαγχονισμό. Στην πορεία για την αγχόνη ο γέρος Γαβριήλ Ραλλάτος δεν άντεξε και υπέστη θανατηφόρα καρδιακή προσβολή. Τον απαγχόνισαν ενώ ήταν ήδη νεκρός… Και επέμειναν μέχρι τέλους στον απαγχονισμό του γιου του, αν και επί τρεις φορές κόπηκε το σκοινί του απαγχονισμού του… Κατόπιν οι σοροί των 5 πατριωτών τάφηκαν σε κοινό τάφο, έξω από την πόλη, ενώ απαγορεύτηκε η παρουσία ιερέα κατά τον ενταφιασμό τους.
Μεταξύ των μαθητών που υποχρεώθηκαν να παρακολουθήσουν την κτηνωδία ήταν και ο 17χρονος τότε ποιητής Φώτης Ευαγγελάτος, από τα Δαμουλιανάτα. Ως μνημόσυνο στις ψυχές των 5 συμπατριωτών του έγραψε αργότερα ένα Επιτύμβιο, που τελειώνει με αυτούς τους στίχους:
《 Γιατί λατρέψαμε τη λευτεριά κάτω από μαύρον ήλιο
κι εστήσαμε κατ` αντικρύ στην μπότα
την καρδιά μας
Είμαστε τώρα εδώ- μετέωροι-
και περιμένουμε
με την κραυγή κομμένη στο λαιμό
μ` ορθάνοιχτα τα μάτια περιμένουμε
Μέχρι να κόψετε το βρόγχο της σκλαβιάς
ήσυχοι πια να γείρουμε στ` ανάχωμα
ν` αναπαυτούμε》
ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ.
Σοφία Νεοφύτου
