Εικόνα τίτλου. «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ. Οι κάτοικοι της Λιλιπούτης φυλακίζουν τον Γκιούλιβερ.
Τραμεκσάν και Σλαμεκσάν
Η εποχή μας δυστυχώς δεν υπηρετεί την αγνότητα της Πολιτιστικής Έκφρασης, είτε μέσα από τη Σύγχρονη Δημιουργία, είτε μέσα από την Παράδοση ενίοτε. Χειριστικός μοχλός πολλές φορές είναι η έννοια της «ελάχιστης ομάδας». Με άλλα λόγια, κάτι λίγο κοινό να έχουμε με κάποιους ανθρώπους, η στήριξη μεταξύ μας σε μελλοντικό ή παρόντα χρόνο, είναι δεδομένη. Αυτό, συχνά, γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης.
1. Στη Λογοτεχνία. Τις ελάχιστες ομάδες αναφέρει ο Άγγλος Τζόναθαν Σουίφτ στα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ», στην αλληγορία με τους Λιλιπούτειους και τους Γίγαντες. Οι Λιλιπούτειοι χωρίζονταν μεταξύ τους σε αυτούς που έσπαγαν το αβγό από τη φαρδιά άκρη και σε αυτούς που το έσπαγαν από τη στενή του άκρη. Και βέβαια, οι εχθροί της Λιλιπούτης, κάτοικοι στο απέναντί τους νησί Μπλεφουσκού (υπονοείται η Γαλλία), εκμεταλλεύονταν τη διαχωριστική γραμμή για να τους κατακτήσουν. Αυτή η ελάχιστη ομαδοποίηση έσπερνε μίσος και τους έκανε ευάλωτους στους εχθρούς. Στη Λιλιπούτη επιπλέον, υπήρχαν δύο κόμματα, οι ψηλοτάκουνοι Τραμεκσάν και οι χαμηλοτάκουνοι Σλαμεκσάν. Η διαφορά μεταξύ τους ήταν η ελάχιστη κατηγοριοποίηση, ότι τα μέλη τους φόραγαν ψηλά ή χαμηλά τακούνια. Τέτοιες διαφορές, αβγά και τακούνια!!
2. Στην Επιστήμη. Υπάρχει το κλασσικό πείραμα της Κοινωνικής Ψυχολογίας, μεταξύ πολλών άλλων, που αποδεικνύει τη στήριξη στην ελάχιστη ομάδα.
Χώρισαν λοιπόν οι ερευνητές νεαρά άτομα σε δύο ομάδες1. Στη μία, είπαν ότι στηρίζει το γνωστό ζωγράφο Καντίνσκι και στην άλλη, τον επίσης γνωστό Κλέε, της μοντέρνας ζωγραφικής και οι δύο. Οι ομάδες δεν είχαν τίποτα άλλο κοινό μεταξύ τους, δεν γνωρίζονταν καν, ούτε θα συνεργάζονταν στο μέλλον!
Στη συνέχεια το πείραμα ζητούσε να μοιραστούν χρήματα μεταξύ των μελών των δύο ομάδων! Αποδείχτηκε ότι οι νεαροί διαχειριστές των πόρων, έδιναν περισσότερα χρήματα στα δικά τους μέλη, απλά και μόνο με την κατηγοριοποίηση Καντίνσκι ή Κλέε! Δεν θα ξαναβλέπονταν μετά, δεν θα συνέχιζαν κάποιο κοινό έργο. Ήταν μια στιγμιαία ομαδοποίηση, μια ελάχιστη ομάδα!
3. Συμπερασματικά. Με τον ίδιο τρόπο, μικρές πολιτιστικές οργανώσεις – ελάχιστες ομάδες – ψηφοθηρούν απροκάλυπτα σήμερα, όχι σαν αγωγή ψυχής και καλλιέργεια μέσω της Τέχνης, αλλά σαν δημόσιες σχέσεις, είτε για πολιτικό, είτε για επαγγελματικό και οικονομικό όφελος. Χρησιμοποιούν επιπλέον, την ανάγκη του ανθρώπου στο ανήκειν, όπως και κάποιων άλλων – λιγότερων, στο προεδρεύειν.
Βλέπουμε, με άλλα λόγια, τη δύναμη αλλά και την εκμετάλλευση της ελάχιστης ομάδας, όταν γίνεται μοχλός, πολιτικής, εθνικιστικής, τοπικιστικής ή οικονομικής καιεπαγγελματικής εκμετάλλευσης και συναλλαγής! Τέχνη με όρους Αγοράς!
4. Σαν Πρόταση. Ο Πολιτισμός πρέπει να αποφεύγει μικρές διαχωριστικές γραμμές και στεγανές ομαδοποιήσεις. Οφείλει να προσφέρει Καλλιέργεια με Ψυχαγωγία και καθόλου εξυπηρέτηση σε ιδιοτελή συμφέροντα, πολλές φορές αθέατα! Ο Πολιτισμός είναι Γίγαντας, είναι η «βιομηχανία» της Ελλάδας! Η δύναμη του βρίσκεται στην ένωση, στη συνεργασία με μορφή ψηφιδωτού και καθόλου στον τεχνητό διαχωρισμό!
- Hogg, M.A&Vaughan, G.A.(2010) Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα, εκδ. Gutenberg
………………………………………………………………..
5. Θέατρο-Μουσική. Στις «Όρνιθες» ο Αριστοφάνης δείχνει τα Πουλιά μαζί με απελπισμένους Ανθρώπους από τη Δικομανία των Αθηνών, να φτιάχνουν δική τους Πόλη στα σύννεφα, τη Νεφελοκοκκυγία… Αλλά η τσίκνα από τις θυσίες των ανθρώπων, δε φτάνει πια στους Θεούς…….
Μάνος Χατζιδάκης –«Όρνιθες»
Γιάννης Κότσιρας-Ευανθία Ρεμπούτσικα «Θα σπάσω 7 ποτήρια… του Μάνου τραγούδια ν΄ακούσω να μου τραγουδάς…»
