Αμέσως μετά την αποκαλυπτική παρέμβαση του Πέτρου Πετράτου, ο συντονιστής των ομιλητών, κ. Γιώργος Ματαράγκας, προχώρησε στην παρουσίαση της 3ης και τελευταίας ομιλήτριας. Η ομιλία της κ. Δώρας Μαρκάτου μας μετέφερε στην «επικράτεια της τέχνης» εντός της οποίας οπτικοποιήθηκαν πρόσωπα και γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ εκφράστηκε και η ευγνωμοσύνη των απελευθεροθέντων Ελλήνων προς τους αγωνιστές του 1821.
Η κ. Μαρκάτου ως πρώην Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων και Ιστορικός Τέχνης, έχει δώσει μία σειρά από διαλέξεις με τις οποίες φωτίζει πολλές πτυχές της ιστορίας, μέσω των έργων τέχνης που περιγράφει, ενώ αναδεικνύει αντιφάσεις και γεγονότα που προβληματίζουν. Έτσι και σ’ αυτήν τη νέα της παρέμβαση, είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε για τον τρόπο με τον οποίο διέτρεξε η τέχνη τα ιστορικά γεγονότα γύρω απ’ το ‘21, το σκοπό που υπηρέτησε στο νεοσύστατο κράτος και ορισμένα απ’ τα ερωτήματα που προκύπτουν για το τότε αλλά και για το σήμερα.
Στη ζωή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους υπήρχε ως ένας απ’ τους βασικούς στόχους, σύμφωνα με την ομιλία της κ. Μαρκάτου, η ένταξη του στον πολιτισμένο κόσμο. Συνεπώς η τέχνη έπρεπε να αναπτυχθεί προκειμένου να διαφανεί η πρόοδος, η εξέλιξη αλλά και του λόγου το αληθές. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ιδρύθηκε ήδη απ’ το 1837 εν μέσω ερειπίων και «αγιάτρευτων πληγών» του πολέμου, το Σχολείο των Τεχνών. Αποστολή του ήταν η κάλυψη πρακτικών αναγκών της καθημερινότητας και σταδιακά μετεξελίχτηκε στο παγκοσμίως σήμερα γνωστό Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Από το 1844 είχε διατυπωθεί η ανάγκη για τη δημιουργία μιας Εθνικής Πινακοθήκης. Το ελληνικό κράτος δεν κατόρθωσε να ανεγείρει γλυπτά μνημεία και να εκπληρώσει το εθνικό χρέος προς τους αγωνιστές του. Ωστόσο, όλο το 19ο αιώνα παράγονται προσωπογραφίες των συντελεστών του ΄21, τόσο ζωγραφικές όσο και φωτογραφικές (οι τελευταίες μετά το 1840 οπότε και εφευρέθηκε η φωτογραφία). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται τα έργα τέχνης, που ήταν και το θέμα της ομιλίας της κ. Μαρκάτου, για τα εξαδέλφια Ανδρέα και Κωνσταντίνο Μεταξά-τους πρωταγωνιστές της μάχης του Λάλα.
Στη συνέχεια η ομιλήτρια πρόβαλλε μέσω βιντεοπροβολέα τα έργα τέχνης που αφορούν τους αγωνιστές συμπατριώτες μας, ενημερώνοντας παράλληλα για τους συμβολισμούς τους, τους τόπους που βρίσκονται, τα ιστορικά γεγονότα που τα συνοδεύουν, τις εικαστικές συμβάσεις που εντοπίζονται καθώς και για τους δημιουργούς τους. Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε, μαζί με την εξαιρετική ομιλία της κ. Μαρκάτου, να δείτε τόσο τα εν λόγω έργα τέχνης όσο και πάρα πολλές άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες που δεν μπορούν να σταχυολογηθούν.
Οι «αγνοούμενοι αγωνιστές» και τα «αγνοούμενα μνημεία»
Ο Κωνσταντίνος Μεταξάς πέθανε στην Κεφαλονιά το 1870 και το μνημείο του βρίσκεται στο νεκροταφείο του Δραπάνου. Άγνωστος παραμένει ο δημιουργός του μνημείου το οποίο είναι ανυπόγραφο.
Ωστόσο, αίσθηση προκάλεσε η αποκάλυψη της ομιλήτριας για το γεγονός της ύπαρξης πολλών αγωνιστών που εικάζεται με βεβαιότητα ότι είναι ενταφιασμένοι στο Δράπανο αλλά δεν εντοπίστηκαν ποτέ…
Κατά τη διάρκεια έρευνας που είχε πραγματοποιήσει η Δώρα Μαρκάτου στο παρελθόν, κατάφερε να εντοπίσει την παλαιότερη ταφή στο Δράπανο που είναι αυτή του αγωνιστή του Λάλα Δήμου Καγκάδη ο οποίος πέθανε το 1833. Σε μεταγενέστερη έρευνα της ίδιας όμως, πριν από 2-3 χρόνια, το αναφερόμενο μνημείο δε βρέθηκε στη θέση του! Η κ. Μαρκάτου κλείνοντας την ομιλία της εξέφρασε την επιθυμία να πείσει τον εαυτό της ότι η ταπεινότητα του εν λόγω σημαντικού μνημείου (είχε μόνο ένα σιδερένιο σκουριασμένο σταυρό με τ’ όνομα του νεκρού), δεν ήταν αιτία για να καταστραφεί αλλά ότι απλά διέφυγε της προσοχής της ελπίζοντας πως σε νεότερη έρευνα θα το εντοπίσει και πάλι…
Για την τελευταία αναφορά της κ. Μαρκάτου ελπίζουμε κι εμείς με τη σειρά μας να έχουμε σύντομα κάποια ενημέρωση απ’ τις υπεύθυνες αρχές προς τη θετική κατεύθυνση. Αμέσως μετά την ομιλία της Δώρας Μαρκάτου αναγκαστήκαμε να αποχωρήσουμε καθώς η εκδήλωση είχε αισίως συμπληρώσει τις τρεις ώρες διάρκειας, και δεν υπήρχαν «δυνάμεις» προκειμένου να παρακολουθήσουμε τους χορούς απ’ το Λύκειο των Ελληνίδων Παράρτημα Αργοστολίου. Είμαστε βέβαιοι για το αξιόλογο του θεάματος και τους συγχαίρουμε για τη συμμετοχή τους.
Γιάννης Βαρούχας
Δείτε εδώ ολόκληρη την παρουσίαση της Δώρας Μαρκάτου:
