Στη φωτογραφία : “Κου-Κου”, Γεώργιος Ιακωβίδης

Καλοκαίρι για τα παιδιά  στο χωριό σημαίνει ελεύθερο παιχνίδι.

Κατά πόσο όμως είναι πραγματικά ελεύθερο; Και πολύ περισσότερο είναι παιχνίδι;

Το να κάθεται ένα παιδί σ’ ένα καναπέ μπροστά από μια οθόνη, σίγουρα δεν είναι παιχνίδι… είναι απλά “πασατέμπο”(= περνώ την ώρα μου με κάποιο τρόπο), στην καλύτερη περίπτωση μπορεί και να μαθαίνει κάτι, δηλαδή να ενεργοποιεί ένα μέρος της σκέψης του.

Υπάρχει όμως και το ελεύθερο παιχνίδι που λαμβάνει χώρα κυρίως σε εξωτερικούς χώρους με περισσότερα από ένα παιδιά. Όλοι οι ενήλικες από το ελεύθερο παιχνίδι μας στις αυλές, στους δρόμους, στις πλατείες, στις παραλίες, στη φύση ή και στα σπίτια έχουμε τις ωραιότερες παιδικές αναμνήσεις. Παρόλο που απουσίαζαν οι ακριβοπληρωμένοι σούπερ ήρωες της παιδικής παιχνιδοβιομηχανίας ήμασταν πολύ ευτυχισμένοι παίζοντας, ή επινοώντας τους δικούς μας. Πολλοί από μας έχουμε σημάδια στα γόνατα ή στα κεφάλια και μάλιστα τα δείχνουμε περήφανοι σαν να είναι τα παράσημα. Ή μήπως είναι; Τα διαπιστευτήριά μας ότι γνωρίσαμε μόνοι μας κάποιες πλευρές της ζωής, ότι χτυπήσαμε στον αγώνα της επιβίωσης στην παιδική αγέλη που είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας;

Μα θα μου πείτε: Θα γυρίσουμε τα παιδιά σε άλλη εποχή, αφού ζουν στο σήμερα; Όχι βέβαια! Απλώς, εδώ θα εκθέσω κάποια οφέλη του ελεύθερου παιχνιδιού, τα οποία νομίζω ότι έχουν αγνοηθεί από τους γονείς και κηδεμόνες των παιδιών που υπερασπίζονται το “δόγμα της ασφάλειας”, να μην πέσει το παιδί, να μην γρατσουνιστεί, να μην αρρωστήσει… Προτιμούν “την ασφάλεια” του καναπέ και του δωματίου, αντί την περιπέτεια της φύσης, της παραλίας.

Μέσω του ελεύθερου παιχνιδιού το παιδί τρέχει, πηδά, σκαρφαλώνει, κρεμιέται, γυμνάζεται και έτσι ενδυναμώνει το μυϊκό του σύστημα, καλλιεργεί την αδρή και την λεπτή κινητικότητα. Μαθαίνει να συντονίζει, να ελέγχει τις κινήσεις του και  να ισορροπεί το σώμα του.

Αναπτύσσει την φαντασία του επινοώντας δικά του σενάρια και την δημιουργικότητά του φτιάχνοντας δικά του πραγματικά ή εικονικά δημιουργήματα.  Ανακαλύπτει τη φύση, τις λειτουργίες της και πολλά άλλα, όχι επειδή κάποιος “του τα έμαθε”, αλλά επειδή τα βίωσε. Καλείται να βρει λύσεις, να πάρει αποφάσεις γι’ αυτόν και την ομάδα του, να συνδιαλεχθεί,  να αναλάβει ρόλους και πρωτοβουλίες. Αυτές οι διαδικασίες της κοινωνικοποίησης του γεννούν σκέψεις και συναισθήματα που σταδιακά θα μάθει να διαχειρίζεται για να συνυπάρχει με τους άλλους, για ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του και να βρει την θέση του στην ομάδα. Μαθαίνει να σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους, να έχει το αίσθημα της ευθύνης, να μοιράζεται, τελικά να έχει φίλους. Μέσα από τις φιλικές σχέσεις αναδεικνύονται οι ηθικές αξίες της ειλικρίνειας, της εντιμότητας, της αλληλοβοήθειας, της συνεργασίας, παρακαταθήκη του παιδιού για να  σχετίζεται με θετικό τρόπο με τους ανθρώπους.

Μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι το παιδί έχει τη δυνατότητα να εκφράσει τα βαθύτερα συναισθήματα και τους φόβους του, να εκτονώσει την έντασή του, να φωνάξει, να γελάσει με την ψυχή του και να διασκεδάσει πραγματικά.

Και μέσα σε όλη αυτή την “πανδαισία” την φυσικής εξελικτικής πορείας του παιδιού που παίζει φυσικά και ελεύθερα, ακούγεται η φωνή του κηδεμόνα: (Φράση εντελώς άτοπη, κατά την γνώμη μου). “ Παιδί μου…..Πρόσεχεεεε!!!”

Τι να προσέχει το παιδί; Δική μας δουλειά είναι να το προσέχουμε! Των μεγάλων! Και σ’ αυτό και σ’ όλα του τα παιχνίδια και σ’ όλα του τα βήματα. Αλλά με διακριτικότητα, χωρίς να του στερούμε την ευκαιρία και τη χαρά του παιχνιδιού. Χωρίς τον πανικό και την αγάπη που πνίγει, δίνοντας ελευθερία και εμπιστοσύνη στον Άνθρωπο που προσπαθεί να μάθει.

Κάθε παιδί με γρατσουνισμένο γόνατο έχει αστείρευτα όνειρα που απέκτησε στην περιπλάνησή του στα λιοστάσια, στις ακτές και τις θάλασσες, όπως όμορφα περιγράφει  ο αγαπημένος μας Ελύτης. Ας μην του τα στερήσουμε!

Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο

του Οδυσσέα Ελύτη

Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο

κουρεμένο κεφάλι όνειρο ακούρευτο

ποδιά με σταυρωμένες άγκυρες.

Μπράτσο του πεύκου γλώσσα του ψαριού

αδερφάκι του σύννεφου!

Κοντά σου είδες ν’ ασπρίζει ένα βρεμένο βότσαλο,

άκουσες να σφυρίζει ένα καλάμι.

Τα πιο γυμνά τοπία που γνώρισες,

τα πιο χρωματιστά.

Βαθιά βαθιά ο αστείος περίπατος του σπάρου,

ψηλά ψηλά της εκκλησίτσας το καπέλο

και πέρα πέρα ένα βαπόρι με φουγάρα κόκκινα.

Είδες το κύμα των φυτών όπου έπαιρνεν η πάχνη,

το πρωινό λουτρό της το φύλλο της φραγκοσυκιάς,

το γεφυράκι στη στροφή του δρόμου

αλλά και τ’ αγριοχαμόγελο.

Σε μεγάλους χτύπους δέντρων.

Σε μεγάλα λιοστάσια παντρειάς

εκεί που στάζουν από τα ζουμπούλια δάκρυα.

Εκεί που ανοίγει ο αχινός τους γρίφους του νερού,

εκεί που τ’ άστρα προμηνούν τη θύελλα.

Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο

χαϊμαλί τρελό σαγόνι πεισματάρικο.

Παντελονάκι αέρινο,

στήθος του βράχου κρίνο του νερού.

Μορτάκι του άσπρου σύννεφου!