Εικόνα άρθρου: Λεπτομέρεια απ’ το εξώφυλλο του βιβλίου το οποίο επιμελήθηκε ο Ρόλαντ Στέμπαρι και η Μαρία ντε Ροζάριο.
Περίπου τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν για να το βγάλω απ’ το ράφι της βιβλιοθήκης. Είχα πάει και στην παρουσίασή του, στην κατάμεστη Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη, όπου είχα την τιμή να συνομιλήσω πριν την έναρξη με το συγγραφέα, και στη συνέχεια να δω με έκπληξη στην ομιλία του ν’ αναφέρει ένα μέρος του διαλόγου μας. Η αλήθεια είναι ότι το περίμενα πολύ πιο διαφορετικό απ’ ό,τι το υποδέχτηκα… Έχοντας πια «κατακτήσει» ένα ακόμη βιβλίο, «Τα βήματα 1974-2004» του Αλέκου Καλαφάτη, συνειδητοποιώ, για μία ακόμη φορά, ότι δε θα ζήσω αρκετά για να διαβάσω όλα τα βιβλία που θα ήθελα να έχω διαβάσει!
Ανέκαθεν η πολιτική δε μου περνούσε απαρατήρητη. Για κάποιο ανεξήγητο λόγο, αφού δεν υπήρχε καμία σχέση του οικογενειακού μου περιβάλλοντος με τα κοινά, η πολιτική με απασχόλησε από πολύ μικρή ηλικία. Θυμάμαι στο Δημοτικό ν’ απαριθμώ τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου της κυβέρνησης Κων. Μητσοτάκη, ενώ ο αδελφός μου, αν και τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος, να μη γνωρίζει ποιος είναι ο Πρωθυπουργός της χώρας! Όταν ξεκίνησε η ενεργή συμμετοχή μου στα πράγματα, πριν από περίπου 10 χρόνια, ο Αλέκος Καλαφάτης είχε αποδρομήσει. Το όνομά του όμως, μαζί μ’ αυτό της «ομάδας» του και της μυθικής πλέον σύγκρουσής του με τον Αντώνη Τρίτση, μου ήταν οικεία. Η πορεία του είχε, το δίχως άλλο, διαχυθεί στο σύνολο της Θιακοκεφαλονίτικης κοινωνίας με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Επειδή εγώ μεγάλωνα σε συντηρητικό και μάλλον ακροδεξιό περιβάλλον, με φωτεινή εξαίρεση τη μητέρα μου που έβαζε γραμμάτια για να μου αγοράζει τα μπορντώ βιβλία του Μενέλαου Λουντέμη, τα φίλτρα της ενημέρωσής μου ήταν αρνητικά προκατειλλημένα. Για όλα τα παιδιά του κόσμου υπάρχουν συνήθως δύο δρόμοι να διαβούν: είτε συνεχίζουν τον ίδιο δρόμο της οικογένειάς τους, γιατί αυτόν είδαν και αυτόν ξέρουν, είτε πάνε απέναντι… εγώ πήρα το δεύτερο.
Το βιβλίο του Αλέκου με “άγγιξε” (εξ ου και η παραπάνω προσωπική εισαγωγή).
Η χρονική συγκυρία που λειτούργησε πολιτικά ο συγγραφέας ήταν πράγματι μοναδική. Του το είχε πει άλλωστε και ο Τρίτσης! «Αλέκο, δεν έχουμε το δικαίωμα να αποτύχουμε. Αυτή η συγκυρία δε θα υπάρξει ξανά». Η χώρα έβγαινε απ’ το έρεβος της 7ετίας, τότε που οι «νοικοκυραίοι κοιμόντουσαν με τις πόρτες ανοικτές» και οι κομμουνισταί έμπαιναν μέσα σε σάκους με γάτες στα ξερονήσια. Όσο μεγαλύτερη η καταπίεση, όμως, τόσο μεγαλύτερη και η αντίδραση! Πάνω σ’ αυτήν την αντίδραση «καβάλησε» το ΠΑΣΟΚ και κινήθηκε νομοτελειακά προς τη μεγάλη Αλλαγή που πράγματι έφερε για τη χώρα. Στην Κεφαλονιά φυσικός ηγέτης του Κινήματος ο Αντώνης Τρίτσης. Ο Αλέκος γράφει με θαυμασμό γι’ αυτόν. Η περιβόητη διαμάχη «Τριτσικών» και «Καλαφατικών» με είχε προετοιμάσει για να διαβάσω τα «δίκια» της μιας εκ των δύο πλευρών. Ωστόσο, κάθε γραμμή, κάθε παράγραφος και κάθε αναφορά στον άσπονδο φίλο ή εχθρό, πλαισιωνόταν με ιδιαίτερη φροντίδα. Ο Τρίτσης κυριαρχεί στο βιβλίο του Αλέκου. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ίσως γράφτηκε γι’ αυτόν!
Ήμουν πολύ μικρός όταν ο Τρίτσης «έφυγε». Τον γνώρισα μέσω τρίτων. Απ’ τις αναφορές του Νίκου Σουρή κυρίως, κάποια βράδια στο «Κούρο Σίβο» και την τελευταία φορά που βρεθήκαμε με το Νίκο, πριν πεθάνει, σ’ ένα κουβανικό μπαρ στο Βερολίνο, όπου λόγω του ποτού και λόγω του εξωτερικού είπαμε και λίγα παραπάνω… Αναμφίβολα ο Τρίτσης ήταν χαρισματικός, οραματιστής, υπερδραστήριος, ασυμβίβαστος, συγκεντρωτικός και φιλόδοξος. Ο Αλέκος μας ενημερώνει ότι στις πρώτες εκλογές που το ΠΑΣΟΚ συμμετείχε (1974), η υποψηφιότητα του Τρίτση κόπηκε καθώς δε δεχόταν να υπογράψει εγκύκλιο του κόμματος σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε να λογοδοτεί στη διορισμένη απ’ τον Ανδρέα – μιας και δεν είχαν υπάρξει ακόμη συλλογικές διαδικασίες – Κεντρική Επιτροπή! Εντύπωση προκαλεί αλλά και θαυμασμό, η ενεργή στάση του Αγγελοδιονύση Δεμπόνου στο θέμα αυτό, όπου, χωρίς να συμφωνεί, στήριξε τον Τρίτση στην απόφασή του. Η πρώτη ομάδα του ΠΑΣΟΚ στο νησί είχε το προνόμιο της συμμετοχής του Αγγελοδιονύση Δεμπόνου κι αυτό από μόνο του ως γεγονός, της έδινε κύρος και ηθικό πλεονέκτημα.
Διαβάζουμε με σαγήνη για την περίοδο του πρωτοΠΑΣΟΚ και την οργανωτική δεινότητα της ομάδας πρωτοβουλίας που προηγήθηκε όλων των συλλογικών οργάνων που ακολούθησαν. Ο Τρίτσης και οι σύντροφοί του «οργώνουν» το νησί απ’ τη μία άκρη στην άλλη. Βρίσκουν ανταπόκριση. Στήνουν τοπικές οργανώσεις παντού. Πραγματοποιούν μαζικές συγκεντρώσεις. Συμμετέχουν ενεργά και πρωταγωνιστικά σε όλα τα θέματα που αφορούν την τοπική κοινωνία.
Μαθαίνουμε για τις δεξαμενές καυσίμων που ήταν να εγκατασταθούν στη Σάμη (πρόσφατα επανήλθε το θέμα με ανάλογες δεξαμενές στη Λαγκάδα). Για τα «Προκοπικά» και την τεμάχιση του Αγίου (γεγονότα άγνωστα στους νεότερους που είναι ανάγκη να επικοινωνηθούν). Για τα σκουπίδια που τότε τα έριχναν στη Λαγκάδα και τον αγώνα που έγινε να φύγουν από εκεί (μετά τις κινητοποιήσεις ήρθε η λύση της Παλλοστής και αργότερα, επί Δημαρχίας Καλαφάτη, η λύση της ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΗΣ, όταν όμως μετά από χρόνια ήρθε ο ΦΟΔΣΑ δια χειρός Κράτσας-Χατζηδάκη-ΝΔ δεν κινήθηκε φύλλο με εξαίρεση Φόρτε-Γαλιατσάτο…) και πολλά άλλα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα περιστατικά. Όλα «εμποτισμένα» με τις σκέψεις και τις ανησυχίες του συγγραφέα.
Μετά περνάμε από τη θεωρία στην πράξη. Διότι η πολιτική είναι η τέχνη του λόγου μέχρι που έρχεται η ευθύνη της διοίκησης, οπότε χρειάζεται να δείξει κανείς τι μπορεί να κάνει στα έργα! Το «ραντεβού με την ιστορία» του Ανδρέα ήρθε το 1981, το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση και ο λαός στην εξουσία! Τουλάχιστον έτσι διατεινόταν… Ο Τρίτσης Υπουργοποιείται στο αντικείμενό του ως μηχανικός ενώ ένα χρόνο μετά ο Καλαφάτης γίνεται Δήμαρχος στην ηλικία των 31 ετών! Πως τα κατάφερε ένας επαναστατικός νέος με μαλλιά και μούσια αδάμαστα να δαμάσει το συντηρητικό Αργοστόλι; Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη: μέσω της ΟΜΑΔΑΣ! Εδώ έχουμε ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα των θαυμάτων που μπορεί να πετύχει η ομαδικότητα και η αλληλεγγύη! Ήταν όλοι για έναν και ένας για όλους. Καταθέτουμε με ταπεινότητα το θαυμασμό μας σε αυτό το χαρακτηριστικό που σήμερα φαντάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Η ομάδα όμως άρχισε να δοκιμάζεται απ’ την παγερή και κυνική εξουσία, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Ο συγγραφέας τολμά και αποκαλύπτει τη συγκρουσιακή σχέση μεταξύ του αδελφού του, Γιάννη Καλαφάτη, και του Αντώνη Τρίτση ο οποίος είχε αναλάβει σύμβουλος για τη δημιουργία της ΙΟΚΑΛ. Μιλάει επίσης και για μία επιστολή του Γιάννη Καλαφάτη ενάντια στον Τρίτση με αποδέκτες το Νομάρχη και τον Πρωθυπουργό. Μοιράζεται με τον αναγνώστη την εσωτερική σύγκρουση που τον διακατέχει όταν επιθυμεί διακαώς να δημοσιοποιήσει δήλωση διαχωρισμού απ’ την επιστολή του Γιάννη, αλλά ο Τρίτσης τελευταία στιγμή τον αποτρέπει εκτιμώντας πως κάτι τέτοιο θα δοκίμαζε τις σχέσεις του Αλέκου με την οικογένειά του. Από εκεί και πέρα όμως, τίποτα δεν ήταν το ίδιο. Η ομαδικότητα και η συντροφικότητα είχαν δώσει τις θέσεις τους στις δύσκολες ισορροπίες και στην καχυποψία…
Αξίζει όλοι οι Θιακοκεφαλονίτες να διαβάσουν τα γεγονότα που ακολουθούν και να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα. Σε αυτήν τη γραφή θα τα προσπεράσουμε για να επανέλθουμε στο σημείο εκείνο της αφήγησης όπου, μετά απ’ όλες τις «μπόρες» που έχουν μεσολαβήσει, Καλαφάτης και Τρίτσης συναντιώνται το καλοκαίρι του 1991 στον Άγιο ως Δήμαρχος Αργοστολίου και Αθηνών αντίστοιχα. Το πλήθος του κόσμου είναι μεγάλο αλλά στον εσωτερικό κόσμο του Καλαφάτη δεν υπάρχουν στην εκκλησία παρά μόνο αυτός και ο Τρίτσης! Δεν έχουν τη δύναμη να κοιτάξουν ο ένας τον άλλο μα τα πνεύματά τους είναι κοντά. Τελικώς οι δύο άνδρες δε θα καταφέρουν να κοιταχτούν μεταξύ τους εντός της εκκλησίας, αλλά μόνο όταν θα φτάσουν στον Πλάτανο, οπότε ο Τρίτσης θα γυρίσει και θα δώσει το χέρι του στον Καλαφάτη τα γόνατα του οποίου θα χάσουν τη γη κάτω απ’ τα πόδια τους! Το παγόβουνο είχε ρηγματωθεί και, ενδεχομένως, τα χρόνια να το έλιωναν αν δεν είχε προκύψει η πρόωρη και αδόκητη φυγή του Τρίτση τον Απρίλη του 1992…
Θέλουμε εδώ να πούμε ότι το παραπάνω ανθρώπινο κομμάτι της ιστορίας, το οποίο προς τιμήν του ο συγγραφέας δεν το απογυμνώνει απ’ τα συναισθήματα που τον διακατέχουν, μας συγκίνησε βαθύτατα. Παράλληλα, ανέδειξε με τον καλύτερο τρόπο ότι όλες μας οι ενέργειες, όλα μας τα επιτεύγματα, οι πιο σπουδαίες κινητοποιήσεις μας ξαφνικά μπορούν, έτσι απλά ένα πρωί, να σταματήσουν αμετάκλητα απ’ τον απότομο, αναπόδραστο και απροσδόκητο θάνατο που πάντα καιροφυλακτεί. Δε θα πρέπει να το λησμονούμε ποτέ αυτό.
Το κράτος είναι οι άνθρωποι που το αποτελούν. Οι άνθρωποι που κάποιοι απ’ αυτούς θα αναλάβουν αξιώματα και, μέσω αυτών, θα εκφραστεί η νοοτροπία που επικρατεί. Αν κάποιος στην προσπάθειά του να κερδίσει έναν πόλεμο απεμπολέσει τις αρχές του, τότε η νίκη του θα είναι καταστροφική. Οι αρχές και οι αξίες με τις οποίες διεξάγεται μία μάχη ή ένας πόλεμος, καθορίζουν το μετέπειτα βηματισμό του νικητή και, συνάμα, τα πράγματα γύρω απ’ αυτόν. Τελικά ο πόλεμος μεταξύ “Τριτσικών” και “Καλαφατικών” ήταν ένα αδίστακτο παιχνίδι εξουσίας ή κάτι πέρα απ’ αυτό;
Συνεχίζεται…
Γιάννης Βαρούχας
Διαβάστε την απάντηση του Αλέκου Καλαφάτη στον Γιάννη Βαρούχα κάνοντας κλικ ΕΔΩ
