Εικόνα: Το εξώφυλλο του βιβλίου η πόλις (μου) του Αλέκου Καλαφάτη και μερική άποψη του Αργοστολίου, όπου διαφαίνονται μεταξύ άλλων τα Λυκιαρδοπουλάτα, από τον φακό του Jerry Apostolatos.
Το μοναδικό παράπονο που έχω απ’ τη ζωή μου αυτήν την περίοδο, είναι ότι δεν διαβάζω αρκετά βιβλία, όπως παλιά. Είναι κάτι που μου λείπει και που εκτιμώ απεριόριστα. Τα βιβλία υπήρξαν “ασπίδα” μου στις επιθέσεις της ζωής και σύμμαχοι ανυπέρβλητοι! Το καλοκαιράκι, που η μέρα μεγαλώνει, προσφέρεται για την ανάγνωση βιβλίων. Κατάφερα λοιπόν, αυτές τις μέρες, να διαβάσω το βιβλίο “η πόλις (μου)” του Αλέκου Καλαφάτη. Στο ταξίδι της ανάγνωσης έχω βάλει έναν κανόνα. Ποτέ να να μη διαβάζω δύο φορές το ίδιο βιβλίο. Αυτός ο κανόνας εδράζεται στη σκέψη ότι είναι τόσα πολλά τα βιβλία που θα ήθελα να διαβάσω και τόσο μικρή η ζωή που, μοιραία, δε θα προλάβω ποτέ να διαβάσω όλα όσα θα ήθελα! Στην περίπτωση όμως της “πόλης” του Αλέκου Καλάφάτη, ίσως κάνω μία εξαίρεση…
Αν είχα τον ελεύθερο χρόνο, θα το είχα διαβάσει όλο μέσα σε μία ημέρα. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να διαβάζεις τη σύγχρονη ιστορία της πόλης σου! Το Αργοστόλι μας, η πόλη που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε, μας ενώνει ipso facto. Το ενδιαφέρον μας γι’ αυτό καθιστά το εν λόγω βιβλίο “εγχειρίδιο”. Θα πρέπει, ίσως, να το έχουν στο κομοδίνο τους όλοι οι ενεργοί πολίτες και να επισκέπτονται τις σελίδες του τακτικά. Μέσα σε αυτές δε θα βρει κάποιος μία στείρα τεχνοκρατική έκθεση έργων, αλλά μία ερωτική σχέση μεταξύ του πολίτη και της πόλης του.
Ο Αλέκος Καλαφάτης αναζητά τις πιο κομψές και εξεζητημένες λέξεις της πλούσιας γλώσσας μας για να αφηγηθεί αυτό το μοναδικό του ταξίδι στα αυτοδιοικητικά δρώμενα. Δεν του αρκεί το απλό λεξιλόγιο της καθομιλουμένης, θέλει να στολίσει την πόλη του! Θέλει να της προσδώσει ομορφιά, κύρος και μοναδικότητα! Διαφαινόταν ήδη από “τα βήματα”, το προηγούμενο βιβλίο του συγγραφέα, ότι η αυτοδιοικητική περίοδος της πολιτικής του διαδρομής σήμαινε και σημαίνει ξεχωριστά για τον ίδιο. Ήταν, για τον πολιτικό του βίο, η παιδική του ηλικία! Ποιός ξεχνά την παιδική του ηλικία;
Ο Αλέκος Καλαφάτης αναλαμβάνει τη Δημαρχία απ’ τον Μαρίνο Κοσμετάτο που ήταν στο αξίωμα απ’ το 1975 ως το 1982. Περιγράφει με μεγάλο σεβασμό τον προκάτοχό του και δε δαπανά ούτε μία γραμμή κατάκρισης προς το έργο του. Αντιθέτως, τον κρατά στα πράγματα δίνοντάς του τη δυνατότητα να συνεχίσει να υπηρετεί τα κοινά από τη θέση του αντιπροέδρου του Δημοτικού Γηροκομείου που ο ίδιος φαίνεται να επιθυμούσε. Εδώ δεν υπάρχει το “ουαί τοις ηττημένοις”, υπάρχει ο σεβασμός και η αναγνώριση στον ηττημένο. Καθόλου τυχαίο λοιπόν, δεν μπορεί να εκληφθεί, το γεγονός ότι το σκληρό και συντηρητικό Αργοστόλι του 1982 εκλέγει ως Δήμαρχό του έναν τριαντάρη με ανυπότακτα μαλλιά και ατίθασα γένια! Πίσω από το αναρχικό παρουσιαστικό, κατοικούσε ήδη η ισορροπία και η σωφροσύνη…
Είναι αλήθεια ότι ο Αλέκος Καλαφάτης είχε πολλά πλεονεκτήματα μαζί του όταν ανέβαινε την ελικοειδή σκάλα του Δημαρχείου στην πλατεία Βαλλιάνου. Μία πανίσχυρη και δεμένη ομάδα, δύο βουλευτές, εκ των οποίων ο ένας Υπουργός και μία ολόκληρη κυβέρνηση που ήρθε και τα άλλαξε όλα στην αυτοδιοίκηση. Τα χρήματα και οι διορισμοί “να τρέχουν στα πεζοδρόμια” ενώ ο αέρας της Μεγάλης Αλλαγής έπαιρνε μαζί του τους ανοικτόμυαλους ή περιθωριοποιούσε τους αντιδραστικούς. Οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές, το δίχως άλλο! Από μόνες τους, όμως, δε θα μπορούσαν να καταφέρουν τίποτα. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την αξία που ενυπήρχε, την ικανότητα και τη στοχοπροσήλωση.
Σε πολλές αποστροφές του βιβλίου ο συγγραφέας αφήνεται στις σκέψεις του, βγαίνοντας απ’ τα γεγονότα και τις πολιτικές πράξεις. Στοχάζεται, προβληματίζεται και αναθεωρεί. Δε διστάζει να ασκήσει δριμεία κριτική στον εαυτό του! Η δημόσια αυτή στάση του τον τιμά και του προσδίδει σοφία. Όπως έχω μάθει κι απ’ το επάγγελμά μου, το άκαμπτο-αλύγιστο κούτσουρο, όσο σκληρό ή δυνατό κι αν είναι, θα γκρεμιστεί απ’ τον δυνατό αέρα σε αντίθεση με το ευλύγιστο χορταράκι που, όσο κι αν καταπονηθεί, μετά το πέρας της δύναμης που του ασκήθηκε θα στέκει πάλι όρθιο! Το ταξίδι της ζωής θέλει ευλυγισία, οι αλύγιστοι σπάνε…
Μελετώντας το βιβλίο από πολιτική και τεχνική σκοπιά, ο αναγνώστης θα εντυπωσιαστεί εξίσου. Το βιβλίο φαίνεται να έρχεται από το μακρινό μέλλον και όχι από το μακρινό παρελθόν! Τα έργα, οι ιδέες και οι προτάσεις που περιγράφεται ότι έγιναν ή δεν έγιναν φαντάζουν ακόμη ως επιστημονική φαντασία για πολλές περιοχές της περιπετειώδους πατρίδας μας. Το έργο των Δημοτικών Αρχών του Αλέκου Καλαφάτη διεκπεραιώνεται μέχρι σήμερα. Μικρό παράδειγμα οι κάθετοι δρόμοι, μεταξύ λιθοστρώτου και παραλιακής, που η πεζοδρόμησή τους είναι σε εξέλιξη.
Υπήρξαν όμως και εντυπωσιακά έργα, για την εποχή, που δε δρομολογήθηκαν όπως το δημοτικό κυνοκομείο στη Λαγκάδα, το δημοτικό κυλικείο στο Δράπανο, η αναπαλαίωση του Τηλέγραφου και των μύλων του Πετρία ως λαογραφικά στοιχεία για την ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού και της παράδοσης, το κοινωνικό κέντρο πάνω από τα “λουτρά” που σήμερα στεγάζουν τα ΚΕΠ κ.α.. Ειδικότερα για το τελευταίο, μαθαίνουμε ότι, μέσω της ΕΠΑ, ο συγκεκριμένος δρόμος που ενώνει την κεντρική πλατεία με το Λιμεναρχείο απέκτησε πλεονεκτικούς όρους δόμησης.
Μας ενθουσιάζει το γεγονός ότι υπήρξε για την πόλη μας σχεδιασμός και όχι “τροχάδην γύρω από τα τρέχοντα προβλήματα”. Το στοιχείο του σχεδιασμού το έχει ανάγκη ολόκληρη η ελληνική επικράτεια που φιλοξενεί ανά το ανάγλυφό της ολόκληρα προάστια που είναι αυθαίρετα, δρόμους αδιέξοδους, ανύπαρκτους κοινόχρηστους χώρους, μη οριοθετημένες χρήσεις γης και ένα γενικότερο αλαλούμ που δεν περιποιεί τιμή σε κανέναν αλλά, αντιθέτως, ντροπιάζει τον όποιο ευσυνείδητο συμπολίτη μας. Το δίδυμο Τρίτσης-Καλαφάτης υπήρξε ευεργετικό για το Αργοστόλι. Υπήρξε όμως και ολέθριο;
Διαβάστε επίσης : “Η πόλη | Γιάννης Βαρούχας“
Δύο ισχυρές προσωπικότητες είναι δύσκολο να συνυπάρξουν σε μία συλλογικότητα. Ο Ανδρέας είχε βρει τη λύση: καρατόμηση σε όποιον διαφωνεί! Δημοκρατικά πράγματα… ‘Ομως η πρόοδος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη συντήρηση και τανάπαλιν. Το αδίστακτο παιχνίδι της εξουσίας, που μοιραία σχηματίζεται, στέρησε από τον τόπο περισσότερα ευεργετήματα που θα είχαν φανεί αν δεν ερχόταν η ρήξη, η σύγκρουση και ο εμφύλιος. Υπήρξαν βέβαια και οι ωφελημένοι από την άγρια κόντρα Τριτσικών-Καλαφατικών, όπως ο Μιχάλης Βαγγελάτος που έγινε Δήμαρχος Αργοστολίου το 1986…
Εκείνα τα χρόνια, που η “ομάδα Καλαφάτη” μεσουρανούσε, εμείς αποτελούσαμε μέρος της μαθητιώσσας νεολαίας του Αργοστολίου! Διαβάζαμε Ιούλιο Βερν και αργότερα Άρθουρ Κλαρκ ή Ισαάκ Ασίμοφ, αναζητώντας απαντήσεις σε όλα εκείνα τα αναθεματισμένα “γιατί” που προτάσσει η νιότη. Είχαμε ακούσματα για τον Δήμαρχό μας αλλά όχι γνώση. Δυστυχώς η ενημέρωση ερχόταν σε εμάς, μοιραία, μέσα από τα φίλτρα των γονιών μας και σπάνια κάποιος τα φιλτράριζε εκ νέου.
Το σπιτικό στο οποίο μεγάλωνα διακατεχόταν από συντήρηση, μισαλλοδοξία και δογματισμό. Όχι από τη μεριά της μητέρας μου – εκείνη μου αγόραζε τα βιβλία του Λουντέμη από το υστέρημά της για να ξεστραβωθώ – αλλά από τη μεριά του πατέρα μου. Οπότε άκουγα για τον Καλαφάτη τα εξ αμάξης… “ΔΕΠΑΨ-ΔΕΚΡΑΞ”…”πρασινοφρουροί”… “τα τρώνε από παντού”… “πάλι έφαγε το σκυλολόι σε ταβέρνα ημέτερου στην υγεία των κορόιδων” “διώξανε τον αδελφό μου απ’ τα Λυκιαρδοπουλάτα και τον πέταξαν σαν ένα τίποτα στο δρόμο” ήταν μερικά από τα πιο ευγενικά ακούσματα που είχα…
Το μεράκι όμως και το κέφι δεν μπορούσε να κρυφτεί. Μπορεί σαν παιδιά να μη γνωρίζαμε για το τεράστιο έργο της ΒΙΠΕ, του βιολογικού καθαρισμού, των ΚΤΕΛ, του Περιφερειακού, της παραλίας με τα τοπικά υλικά της Φάλαρης και της μέσω αυτών μαθητείας που λάμβανε χώρα στην παραλιακή, του υποσταθμού της ΔΕΗ, του Κουτάβου και τόσων άλλων, αλλά καταλαβαίναμε και μάλιστα πολύ καλά την απόρροια που είχε η πολιτιστική παραγωγή. Ας μου επιτρέψει ο αξιοσέβαστος και πολλάκις τιμημένος συμπολίτης μας να εκφέρω την άποψη που λέει ότι οι δημοτικές αρχές του ξεχώρισαν από όλες τις άλλες όχι τόσο λόγω των σημαντικών έργων, των οποίων ουδείς αμφισβητεί την κρισιμότητα και την ωφελιμότητα, αλλά λόγω της προσέγγισής τους στον τομέα του πολιτισμού. Εκεί δίδαξαν διά της πράξης στον Αργοστολιώτικο λαό ότι δε ζούμε για να ζούμε, αλλά ζούμε για την ομορφιά, τη χάρη, τη φιλοκαλία και, ίσως, την υπεροχή! Μόνο ο πολιτισμός μπορεί να τα προσφέρει αυτά…
Οδεύοντας προς το κλείσιμο της γραφής μας θέλουμε να σταθούμε και σε μία αποκάλυψη του βιβλίου του Αλέκου Καλαφάτη. Η αλήθεια είναι ότι θα θέλαμε να συζητήσουμε πολύ περισσότερα μέσα απ’ την πλούσια θεματολογία των 400 παρά μίας σελιδών του βιβλίου του, αλλά λόγω χώρου, χρόνου και μέσου δεν μπορούμε. Ας μας επιτραπεί να επικοινωνήσουμε τη γνώση που απροσδόκητα και ως κόλαφος μας βρήκε όταν τη διαβάσαμε. Διαβάζουμε λοιπόν στην ενότητα της περιπέτειας, όπως τη χαρακτηρίζει ο συγγραφέας, των εκλογών του 2014, ότι υπήρξαν επαφές διερευνητικές με τον ΣΥΡΙΖΑ για την κατάθεση κοινής αυτοδιοικητικής πρότασης. Το 2014, όπως γνωρίζουν όλοι, εμείς εργαζόμασταν στο γραφείο της βουλεύτριας του ΣΥΡΙΖΑ και είχαμε ενεργή συμμετοχή στα συλλογικά όργανα καθώς και στις Ολομέλειες των οργανώσεων. Παρόλα αυτά, δε γνωρίζαμε απολύτως τίποτα γι’ αυτές τις διερευνητικές! Μηδέν!
Ιδού λοιπόν το μέγα λάθος των επαφών βάσει προσώπων και όχι βάσει ανοικτού προγραμματικού διαλόγου. Τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ πιέστηκαν να συμμετέχουν σε μία προσπάθεια με την οποία δε συμφωνούσαν ενώ οι ταγοί τους είχαν πάρει τις αποφάσεις τους. Μετά από αυτήν την ενημέρωση οφείλουμε να επικροτήσουμε το ένστικτο του εκλογικού σώματος που τοποθέτησε εν αναμονή Δήμαρχο τον κ. Θεόφιλο Μιχαλάτο ενώ έδωσε μία ακόμη ευκαιρία στον κ. Παρίση του οποίου η Δημαρχία είχε έρθει ως αποτέλεσμα της συνεχούς διοίκησης του Δήμου από τις προοδευτικές δυνάμεις για περίπου τριάντα χρόνια. Κάτι ανάλογο έγινε και στην Ιθάκη όπου ήρθε “τούμπα” το εκλογικό σώμα για μία, εκεί, θητεία… ο γέγονε, γέγονε!
Στο τελευταίο κομμάτι του βιβλίου ο συγγραφέας πλέον δεν αφηγείται, αλλά φιλοσοφεί. Εξετάζει πολλές “πτυχές του φορέματος” και στοχάζεται τα πράγματα δημοσίως. Αποκαλύπτει τον πλούσιο εσωτερικό του κόσμο, τις ανησυχίες του, τις προτάσεις του και την ακατάπαυστη αγάπη του για τον τόπο μας. Έρχεται μάλιστα να δώσει “άφεση αμαρτιών” στη συντήρηση! Δεν είναι η αστικοποίηση ή η συντηρητικοποίηση του συγγραφέα που το κάνει αυτό, είναι το πλήρωμα του χρόνου που έφτασε στο λιμάνι της συμφιλίωσης. Προχωρώντας στη ζωή δίνουμε τις μάχες μας, παίρνουμε το ένα ή το άλλο μέρος στα μέτωπα που συναντάμε. Ο συγγραφέας μας λέει ότι αμφίγνωμος δεν υπήρξε ποτέ. Δε θα μπορούσε άλλωστε να διοικεί με αμφιγνωμία… Ο ηγέτης μπορεί να κάνει λάθος αλλά δεν μπορεί ποτέ να είναι αναποφάσιστος! Αλλιώς δεν είναι ηγέτης.
Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Αλέκο Καλαφάτη για την προσφορά των δύο βιβλίων του προς την τοπική κοινωνία μας. Πρόκειται ασφαλώς για μία σημαντική προσφορά στον τομέα της ιστορίας, του πολιτισμού, της λαογραφίας, της έρευνας, της πολιτικής, της γνώσης, της φιλοσοφίας και της συλλογικής συνείδησης της πόλης μας. Κλείνουμε με μία πρόταση. Θα ήταν δίκαιο και ορθό, η μελλοντική αξιοποίηση του δημοτικού κτιρίου των λουτρών, αν όχι στη μορφή ενός πολιτιστικού κέντρου, όπως ήταν το αρχικό όραμα, αλλά σε όποια μορφή οραματιστεί η σημερινή Δημοτική Αρχή του κ. Μιχαλάτου για τις ανάγκες του Αργοστολίου του μέλλοντος, να πάρει την ονομασία “Αλέκος Καλαφάτης”. Είναι, θεωρούμε, ηθική υποχρέωση και απαραίτητη τιμή για έναν πολιτικό άνθρωπο που, αν μη τι άλλο, αφιέρωσε τη ζωή του στα κοινά της πόλης μας.
Γιάννης Βαρούχας